De Baltische alcoholkaravaan

De Estse Antonius geeft ons een lift van Letland naar Estland. Mits we het niet erg vinden om een korte tussenstop te maken bij de SuPerAlko. Bij de slijterij vlak over de grens met Letland worden serieuze boodschappen gedaan. Antonius heeft zijn hele auto volgestapelt met een indrukwekkende hoeveelheid aan blikken, dozen en flessen vol alcohol.

Tekst // Dieuwke Papma
Beeld // Josia Brüggen & Dieuwke Papma

Estland schittert bovenaan in de top twintig van Europese alcoholconsumptie. Hevige drankzucht zit diep verankerd in de Noord-Europese cultuur. Een belangrijke oorzaak is de lange en koude winter. De Esten – die een nogal introverte reputatie genieten – bestrijden de eenzaamheid dan met drank. Daarnaast is er sprake van een radicale overgang naar een kapitalistische markteconomie, met een prestatiemaatschappij als gevolg. Des te meer reden voor de gestreste Est om naar de fles grijpen.

In een poging om de alcoholconsumptie terug te dringen heeft Jevgeni Ossinovski – de Estse Minister van Volksgezondheid – een avondklok ingevoerd. Sinds 2008 mag er tussen tien uur ’s ochtends en tien uur ’s avonds geen drank worden verkocht. Ook zijn de alcoholaccijns flink opgehoogd. Maar de Esten krijg je niet klein. Die kopen hun flessen vlak over de grens in Letland – bij de SuPerAlko.

Van alles loos

De parkeerplaats ruikt naar gerookte worst. Mensen met een doorschijnent gezicht en hangende bierbuik kletteren hun winkelwagen door de schuifdeuren. Al snel heeft Antonius zijn achterbak volgeladen. Op naar Estland, waar hij de buit gaat stapelen in zijn kelder. ‘Let the winter begin’, zegt onze nieuwe vriend voldaan.

Alcohol zo ongeveer binnen handbereik – dat is toch niet bevorderlijk voor de gezondheid? Met een hartstochtelijke ‘yes’  bevestigt hij mijn vermoeden. Sinds het alcoholmatigingsbeleid van Ossinovski is hij meer gaan drinken.

En er is meer loos. Volgens recent onderzoek komt een derde van de geconsumeerde alcohol in Estland nu uit Letland. Daarmee vangt het buurland de belastingcenten en verdwijnen de Estse alcoholverkooppunten, zoals kleine barretjes en groothandels. Ook de alcoholtoeristen uit Finland en Zweden zoeken hun heil elders. Niet erg gunstig voor de toch al zo geringe staatskas van Estland.

De Esten zijn boos. Daarom komt er Ossinovky Vodka op de markt. ‘We zullen je nooit vergeten’, is wat de merknaam uitdraagt. Ook was er afgelopen februari een protestrit van Estland naar Letland. Deze tien kilometer lange ketting van auto- en motorbestuurders heeft volgens Antonius een doorgetimmerde boodschap. De mensenketting refereert naar de Zingende Revolutie – een geweldloos protest dat in 1991 leidde tot onafhankelijkheid van de Baltische Staten. En ook nu willen de Esten hun eigen keus mogen maken.

De vrijheid om te kiezen

Niets menselijks is ons vreemd. Ook Nederlanders kopen benzine in Duitsland. Zijn we allemaal niet op zoek naar mazen in de wet om ons leven zo comfortabel mogelijk te maken? Bemoeienis van buitenaf is dan betutteling. Anderen die proberen te bepalen wat goed voor ons is… Wat denken ze wel niet? Stelletje bureaucraten.

Leest u mee, meneer Ossinovski? Verantwoord drinken is het doel, maar vooralsnog lijkt de strijd niet gestreden. In Estland wordt nog steeds problematisch veel gedronken.

Het strakke alcoholmatigingsbeleid biedt geen oplossing. Als redacteur van een sociaal academisch tijdschrift ben ik trots te mogen concluderen dat er gezocht moet worden naar de onderliggende oorzaak van al dat gezuip.