Oost west, thuis best
Wat betekent thuis zijn voor jou?
Tekst: Jip Leferink
Beeld: Rowan Meereboer
Het woord ‘thuis’ roept verschillende associaties op bij mensen. Wanneer iemand zich ergens thuis voelt, en wat dit gevoel voor iemand inhoudt, verschilt van persoon tot persoon. Waar de één zich thuis voelt op de bank met een lekker boek, voelt de ander zich eerder thuis in de natuur. Ik vroeg aan een aantal mensen wat ‘thuis zijn’ voor hen betekent.
Jezelf ergens thuis voelen is een belangrijke behoefte. Het is een behoefte waarvan het belang pas echt duidelijk wordt wanneer dit gevoel weg is of onder druk komt te staan. Er zijn een aantal gemeenschappelijke voorwaarden die ervoor zorgen dat een mens zich ergens thuis voelt. Deze gemeenschappelijke voorwaarden zijn vertrouwdheid, veiligheid en voorspelbaarheid. Maar hoe deze voorwaarden vorm krijgen, is voor iedereen anders. De vier mensen die ik over het begrip ‘thuis zijn’ heb gesproken, interpreteren dit alle vier anders.
Meer dan één ‘thuis’
Lina reist sinds vier jaar de hele wereld over. Haar reis begon in China, waar ze een aantal maanden bij gezinnen oppaste als au pair. Hierna heeft ze ruim een jaar in Ghana gewoond en nu zit ze al ruim vijf maanden in Indonesië. Het voelt voor Lina alsof ze vele ‘thuizen’ heeft gehad, maar tegelijkertijd heeft ze ook het gevoel alsof ze niet echt een thuis heeft. Op alle plekken wist ze immers dat ze er maar tijdelijk zou zijn. Voor Lina is thuis een plek waarmee ze zich verbonden voelt, waar ze herinneringen heeft en waar ze kan doen waar ze zin in heeft. ‘Ik heb zeventien jaar lang geleefd in hetzelfde huis waar ik ook geboren ben. Het heeft in die tijd altijd als een thuis gevoeld, maar toen ik terugkwam na anderhalf jaar in Ghana te hebben gewoond voelde het niet meer als thuis. Alles voelde vreemd, alsof ik er niet meer hoorde.’ Vanaf toen voelde het huis waar ze opgroeide meer als een uitvalsbasis waar ze even kon ‘overleven’ voordat ze weer op reis ging naar haar volgende bestemming. Lina voelt zich vooral thuis wanneer ze zich ergens welkom voelt. Haar ideale thuis zou in een warm land zijn, waar ze vooral veel buiten kan leven, omringd door de natuur. ‘Ik vind het belangrijk dat ik in een omgeving woon waar ik voel dat ik gerespecteerd word en dat ik voel dat ik er mag zijn. De mensen in de omgeving zijn dus ook heel belangrijk voor dat gevoel.’
Thuis zonder huis
Ryan is 39 jaar en al bijna tien jaar dakloos. Voordat hij dakloos werd, feestte hij veel en gebruikte hij veel drugs. Dit sloeg dusdanig door, dat het kopen van drugs belangrijker voor hem werd dan het betalen van zijn huur. Het werd een onhoudbare situatie; Ryan belandde op straat. Soms slaapt hij een tijd bij een vriend, maar tegenwoordig slaapt hij vooral in een daklozenopvang. Ryan heeft geen fysiek huis, maar desondanks heeft hij nog wel een bepaald ‘thuisgevoel’. Hij haalt zijn gevoel van thuis zijn uit het maken van tekeningen en door het maken van muziek. ‘Thuis zijn is niet alleen het bezitten van een huis en je je daar goed voelen, het zit voor mij ook echt in creatief bezig zijn. Het geeft me een veilig gevoel. Ik kan me echt even helemaal terugtrekken in mijn eigen wereld.’ Binnenkort hoopt Ryan weer zijn eigen huis te hebben, te werken en naar zijn zeggen ‘een deel te zijn van de samenleving’. Hij voelt zich wel eens een buitenstaander, alsof de maatschappij volop draaiende is en hij er geen onderdeel van uitmaakt. Dat is verdrietig, maar Ryan heeft ook de afgelopen tien jaar ontzettend veel geleerd. ‘Ik ben thuis in mijzelf, dat betekent dat ik niet meer een huis van stenen nodig heb om me ergens thuis te voelen. Ik ben genoeg voor mezelf.’
Thuis in Frankrijk
Sarah besloot drie jaar geleden om Nederland in te ruilen voor Frankrijk. Nu is haar thuis in de Morvan, een bosrijk gebied in het midden van Frankrijk. Hier woont ze samen met haar honden, op driehonderd meter afstand van een bos. Frankrijk is een land waar Sarah zich thuis voelt, dit gevoel heeft ze al zo lang ze zich dat zelf kan herinneren. Wanneer ze vroeger met haar gezin op vakantie ging naar Frankrijk, overviel dit gevoel haar al zodra ze de grens overreden. De verbondenheid met dit land was dus al duidelijk voordat ze daadwerkelijk in Frankrijk woonde. In Frankrijk vindt Sarah meer rust dan in Nederland. ‘Mensen zijn in Frankrijk een stuk minder hard en direct dan in Nederland, Fransen zijn discreter en spreken zachter.’ Wat ze soms wel mist, is het strand en het wandelen door de duinen.
Een huis op wielen
De laatste persoon die ik vroeg naar wat ‘thuis zijn’ voor diegene betekent, was mijn bloedeigen oma. Ze trekt er ieder jaar een paar maanden op uit in een camper, samen met haar man. Met zijn tweeën trekken ze door veel verschillende landen om nieuwe plekken te ontdekken. Van Marokko tot Polen, van Griekenland tot Frankrijk: ze hebben samen al veel afgereisd. Volgens mijn oma heeft ze ook niet één, maar twee plekken die ze thuis kan noemen: hun huis en hun camper. ‘In de camper voel ik me overal ter wereld lekker! Het is mijn eigen huis op wielen, met mijn eigen warme bed en mijn eigen spulletjes.’ Het belangrijkste bij het creëren van een thuisgevoel, vindt mijn oma dat ze zich veilig voelt en dat ze vrijheid heeft. Dat ze zich er prettig voelt en dat ze er alles kan doen wat ze maar wil. ‘De natuur laat me ook heel erg thuis voelen. Dat is echt heel belangrijk. De rust en de stilte geven me een gevoel van warmte. Waar de stad energie uit me zuigt, geeft de natuur mij veel energie.’
Jezelf ergens thuis voelen is een tamelijk ongrijpbaar gevoel, het is heel persoonlijk waar dit gevoel precies vandaan komt. Lina voelt zich met meerdere plekken op de wereld verbonden, Ryan voelt zich thuis wanneer hij zijn creativiteit kan uiten, Sarah voelt zich thuis in Frankrijk en mijn oma voelt zich thuis in haar camper. Een ‘thuis’ is lang niet alleen gebonden aan bepaalde plek, maar het gaat ook om mensen, situaties, associaties en voorwerpen die hierin mee spelen.
