Surfen op het socialistische web

Het beruchte imageboard 4chan is ooit opgericht om een vrijplaats te bieden aan internetgebruikers, om in anonimiteit berichten, en met name afbeeldingen, te delen. Het sub-board /pol/, ‘politically incorrect’ loopt over van racistische en reactionaire berichten. Reden genoeg om op het internet een linkse vuist te maken. Op 4chans broertje 8chan probeert /leftypol/ links op een nieuwe manier op de kaart te zetten, door middel van discussies en kritische blikken. 

Tekst // Max van Zon

Beeld // Jolijn Sterk

Door moderatoren zijn er een aantal regels opgesteld om te mogen participeren. Zo is het streng verboden om mensen op de kast proberen te jagen, klimaatverandering te ontkennen en imperialisme denkwijzen aan te houden. Ook is reactio­naire politiek in linkse retoriek verhullen, zoals het nationaal-‘socialisme’ als linkse stroming voor te doen, ook een reden om van het sub-board verbannen te worden. Er wordt verwacht dat men enige kennis heeft over socialistische litera­tuur en er is dan ook een pagina waarop deze literatuur gedeeld wordt. Die bestaat voornamelijk uit ouderwetse literatuur van Karl Marx en Friedrich Engels, maar er wordt ook veel moderne linkse literatuur gedeeld. Postmodernistische literatuur wordt over het algemeen veracht, omdat het ‘de problematiek op links en de opkomst van radicaal-rechts heeft veroorzaakt’. 

Goelagmemes en hielenlikkers

De ideologieën van gebruikers zijn te zien als vlaggetjes of afbeeldingen naast hun gebruikersnaam. Zo is er een plaatje van een tank voor gebruikers die zich het meest kunnen vinden in autoritair communisme. Dit wordt in hun jargon aangeduid als ‘tankies’, wat verwijst naar de apologeten van het harde optreden van de Sovjet-Unie tijdens de Hongaarse opstand van 1956. Daarbij werden tanks gebruikt. De rood-zwarte vlag wordt gebruikt door anarchisten en een kruis door christelijk-socialisten. Door onder sommige vlaggen, zoals de sociaal-democratische, een bericht te plaatsen kun je honende opmerkingen verwachten: centrumlinks wordt op de site gezien als hielenlikkers van de grootkapitalisten. /leftypol/ is dus misschien niet zo serieus als het pretendeert te zijn. Net als op andere sub-boards worden er voorname­lijk memes en irrelevante en vaak inhoudsloze berichten, geplaatst. Bij het schrijven van dit artikel wierp ondergete­kende meermaals een blik op de site, en de meest populaire threads hadden titels als ‘DOW/Market Watch Thread’, waarin wordt gespeculeerd wanneer de volgende crisis zich zal gaan voordoen en constant plaatjes van kapitalisten die zichzelf ophangen worden geplaatst, of bijvoorbeeld ‘/leftybritpol/ – Tory meltdown edition’, een thread speciaal voor Britten, maar waarin vooral tories, de conservatievelingen, belachelijk worden gemaakt. 

De memes die je voorbij ziet komen bij een bezoekje aan deze linkse site, hebben uiteraard altijd socialistische kenmerken: een plaatje van Stalin die reactionairen naar de Goelag wegwuift, schermafbeeldingen van banale kritieken van liberalen en fascisten op socialistische ideeën, zoals ‘het werkt op papier, maar…’, ‘de mens is van nature niet socialistisch’, of afbeeldingen van /leftypol/’s favoriete filosoof, Slavoj Žižek, die met zijn opvattingen en opvallende persoonlijkheid een persoonlijkheidsstatus om zich heen heeft gebouwd. 

Vooral de Goelag-grappen doen het goed, want grappen die edgy, ‘op het randje’ zijn, vinden mensen het meest interessant. Soms is het niet geheel duidelijk wat de ideeën van de bezoekers zijn. Zo wordt ‘accelerationisme’, het idee dat kapitalistische tendensen juist moeten worden toegejuicht om zo onvrede bij de burger te bewerkstelligen, belachelijk gemaakt in memes. Gelijktijdig lijken mensen het er daadwerkelijk mee eens te zijn. Zo was het een populair idee op /leftypol/ bij de Amerikaanse presidentsverkie­zingen in 2016 voor Trump te stemmen, omdat er anders ‘niks zou veranderen’ binnen de Democratische Partij. Trump zou ontevredenheid met het systeem onder de arbeidersklasse kunnen vergroten.

Invloed op het internet van /leftypol/

Een aantal hedendaagse linkse figuren worden door een groot gedeelte van het sub-board aanbeden. Zo wordt vaak de eerder genoemde Slavoj Žižek besproken, die in zijn boeken en interviews de negatieve effecten van politieke correctheid benoemt. Hij is niet zozeer bekend geworden wegens zijn academische werk, maar met name door enkele films waarin hij zijn kritiek op de kapitalistische wereldideologie bespreekt. Zijn debat met Jordan Peterson, die vorig jaar nog in een tjokvolle zaal van de Universiteit van Amsterdam door Room for Discussion werd geïnterviewd, was één van de grote evenementen voor /leftypol/-bezoekers en werd al maanden van tevoren gehypet. Sinds het debat zijn er gebruikers die zich Peterson-fans noemen, ook een kijkje komen nemen op /leftypol/. Er werden talloze memes verspreid die Petersons optreden belachelijk maakten. Hij had ter voorbereiding enkel het communistisch manifest van Marx en Engels gelezen. 

Een ander centraal figuur is Richard Wolff, een Amerikaanse econoom die marxistische politiek in simpele woorden weet uit te leggen, waardoor de theorie door iedereen te begrijpen is. /leftypol/ zamelde ooit genoeg geld in om door hem genoemd te worden op een groots evenement waar hij sprak. 

Populair onder anarchisten is Murray Bookchin, die ‘democratisch confederalisme’ bedacht, een ideologie die in Syrisch Koerdistan wordt nagestreefd. Vanwege de daad­werkelijke uitvoering van deze ideologie is er veel interesse in Bookchins literatuur. 

Welke mensen de site bezoeken is niet heel duidelijk. Het leek me daarom interessant de bezoekers van /leftypol/ te interviewen. Ik ging achter mijn computer zitten, zocht een leuk plaatje uit van taalwetenschapper Noam Chomsky, selecteerde een rode socialistische vlag en schreef een verhaal over mijn interesse in het board en of ik iemand kon interviewen. De reacties waren niet heel positief. Het is tot op de dag van vandaag een veelvoorkomende tactiek van geheime diensten om linkse organisaties te infiltreren om informatie over ze te winnen. Mijn betoog leek blijkbaar op dat van zo’n infiltrant en ik werd een CIA-agent genoemd. Mensen begonnen mijn thread te negeren en al gauw beantwoordde niemand meer mijn oproep. Ik had wellicht wat meer over mijn keuze voor Chomsky moeten nadenken: anarchisten zijn in de minderheid en hebben sinds een tijdje zelfs een eigen sub-board opgezet: ‘/leftpol/’. Ook op het internet is de versplintering op links een fenomeen.