Tip van Jip /// Friet Speciaal

Jip van Steenis –

Een frietje speciaal is met mayo, curry en/of ketchup en uitjes. (In Utrecht soms ook met curry én ketchup). Maar voor deze tip stuur ik je niet langs de snackbar, maar grijp ik naar iets uit de eigen boekenkast. Daar heb ik een aantal evergreens op een rijtje staan. (Naast Friet Speciaal staat Report #2 van Theo Niekus die ik al eens op deze plek besprak). Een evergreen is zoiets wat ik zelf gemaakt had willen hebben. Een evergreen is niet stuk te krijgen zo goed. Volgens een vriend van me is jaloezie de beste indicatie van de kwaliteit van iets.

Friet Speciaal is een “Schrift voor kinderen over archeologie in Amsterdam en omstreken”. Het eerste nummer zet een aantal gevonden voorwerpen in het licht. Het zijn objecten die boven aarde kwamen bij opgravingen tijdens werkzaamheden van de Amsterdamse Noord-Zuid lijn. Het is een selectie van 44 uit 700.000 voorwerpen die tussen 2003 en 2013 gevonden zijn. De 44 geselecteerden zijn van kunststof en stammen daarmee uit de 20^ste eeuw. De vondsten zijn een bijna uit zich zelf ontstaande collectie. Wat er in het slijk is blijven hangen is daar gekomen volgens een onregelmatig algoritme. De objecten vonden onbestemd hun plaats in een tijdscapsule van bodemgrond.

Fotograaf Harold Stark legde de objecten voor Friet Speciaal steriel vast. Hij maakte een soort kijkdoos naar het verleden. De gebruiksvoorwerpen verwijzen naar oude en nog bestaande gebruiken. We zien een verscheidenheid aan (patat-)vorkjes. Die worden volgens het schrift sinds 1950 geproduceerd. De vorkjes en andere voorwerpen spreken ons non-verbaal toe. Ze dicteren in vorm hun functie aan ons, en hun uiterlijk herinnerd ons de verhouding.

Bruno Latour is denker van “post-antropo-logie”. Hij herdefinieerde het belang van het ‘sociale’ binnen sociale wetenschap. Latour vindt het idee dat alleen mensen agency zouden hebben onhoudbaar. Objecten hebben volgens hem net zo goed agency. Objecten hebben regelmatig een sturende kracht in hen relatie met de mens. Een illustratie van dit idee (welke ik uit een college van Oskar Verkaik leen): Wat is een soldaat met een geweer? En wat is een soldaat zonder geweer? Die gedachte is door te voeren: Wat zegt de mens met het voorwerp, en wat zonder? En in Latouriaanse zin: wat zegt het voorwerp zonder de mens? En nu moet ook materieel antropoloog Daniel Miller erbij gehaald worden: ben je wat je maakt? En ben je wat je bezit? Wat blijft er van ons over als alle materiële cultuur NU zou ophouden te bestaan?

Friet speciaal is te koop voor 7€ o.a. bij Atheneum op ’t Spui.

Friet Speciaal is uitgegeven door Van Zoetendaal en BMA, Amsterdam in 2014.