Wie is er bang voor heksen?

Vergeet alles wat je denkt te weten over heksen. Vergeet de vrouwen met pukkels op hun kin, vergeet zwarte katten die rond hun enkels dansen en vergeet pruttelende drankjes in ketels. De heks is in de 21^e eeuw herboren als feministisch icoon op sociale media en in populaire cultuur. Welke lessen kunnen moderne heksen ons leren over zelfliefde, intuïtie en feminisme?

Tekst // Kelly Prins

Heksenjacht
Vrouwen die er vroeger van verdacht werden heks te zijn werden veelal vermoord. Denk aan deze ironische test: als een vrouw met stenen aan haar enkels gebonden verdrinkt in het water, dan was ze geen heks. Alleen was ze vervolgens dus wel dood. Ook brandstapels zijn geen zeldzame verschijning in de geschiedenis van heksenlevens. Volgens Lisa Lister, schrijfster van het boek Witch, kwam deze vervolging voort uit angst voor zelfstandigheid van vrouwen. De heksen ondermijnden de kracht van de kerk en de patriarchale orde door natuurreligies te volgen en zelfvoorzienende gemeenschappen te vormen. ‘Hekserij’ werd in de 15^e eeuw tot buitengewone misdaad bestempeld, en eenmaal hiervan beschuldigd was er geen manier meer om je onschuld te bewijzen. Om bestempeld te worden als heks hoefde je weinig te doen: het hebben van een kat en een onaardige buurman was vaak al genoeg. Doordat heksen als gevaar werden gezien, werd iedere vrouw potentieel gevaarlijk. Lister beargumenteert dat de heksenjachten leidde tot patriarchale dominante over alle vrouwen, tot en met vandaag de dag. Het stereotype beeld van de heks als ongewilde, gevaarlijke vrouw is immers door mannelijke geschiedschrijvers ter wereld gebracht. Lister’s idee van de heks is simpelweg een vrouw die haar eigen kracht kent en op zichzelf en andere vrouwen vertrouwt. Kortom, de herdefinitie van de heks is een feministisch icoon en meer dan relevant in de 21^e eeuw.

#instawitch
De feministische wedergeboorte van de heks is ook op sociale media te vinden. Hoewel hashtags als #witchesofinstagram en #instawitch misschien op het eerste gezicht oppervlakkig en ongepast lijken, vindt men in deze tags wel degelijk waardes terug die altijd al bij heksen gehoord hebben. Lisa Lister schrijft in eerste instantie moeite gehad te hebben met het gemak waarmee vrouwen op sociale media het woord heks gebruikten, juist omdat het een krachtig woord is. Het kostte voor haar tijd, maar nu zegt ze dankbaar te zijn voor het feit dat deze vrouwen juist durven het woord heks terug te nemen, en dat het gemak waarmee ze dat doen ook positief gezien kan worden: het haalt de angst en negatieve connotaties van het woord weg en zorgt voor normalisering, maar de kracht blijft nog steeds zichtbaar. Het feit dat dit op sociale media gebeurt zorgt ervoor dat er een zichtbare en toegankelijke community van heksen is ontstaan, op een manier die voor de 15^e eeuw nooit plaats had kunnen vinden.

De instawitches posten teksten over zelfvertrouwen en intuïtie, spreuken voor succes en maken zelfs memes over hun dagelijks leven als 21^e eeuw heks. De heks van vandaag de dag gelooft in haar eigen kracht, of het nou gaat om spreuken uitbrengen of een foute relatie verbreken. Het is dus niet moeilijk om te zien hoe de heks feministisch is: door als vrouw in je eigen kracht te geloven, weiger je anderen macht over jou te laten uitoefenen; door zelf controle te nemen over je leven, weiger je anderen te laten bepalen hoe jij je leven moet invullen. Macht terugpakken als heks is macht terugpakken als vrouw.

Wees je eigen heks
Heksen kunnen ons dus waardevolle lessen leren in de 21^e eeuw. Laat je door heksen inspireren om op jezelf te vertrouwen, je instinct te volgen wanneer je een slecht gevoel hebt bij iemand of bijvoorbeeld een kaars te branden voor succes bij een sollicitatiegesprek. Wie is er bang voor heksen? Alleen de mensen die bang zijn voor zelfverzekerde vrouwen.