Tsjetsjenen in de Pankisivallei: Donkere wolken boven een groen paradijs
Duisi, de grootste stad in de Pankisivallei, ziet er op het eerste gezicht uit als een groene oase. Er stromen bulderende rivieren en als bezoeker kan je meedoen aan agrotoerisme. Zo staat het tenminste op het foldertje van de toeristeninformatie in Tbilisi. Toch zijn er in deze streek veel verborgen problemen te vinden.
Schijnbare rust
Rond de laatste eeuwwisseling stroomden 7000 Tsjetsjeense vluchtelingen de vallei binnen, als gevolg van twee oorlogen tussen Rusland en Tsjetsjenië die plaatsvonden tussen 1994 en tot 2002. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie wilden Tsjetsjeense strijders een onafhankelijke republiek stichten op grondgebied dat officieel Russisch was, waardoor het in een conflict met Rusland belandde. Daarnaast waren er groepen die een Islamitisch Emiraat wilden stichten in Tsjetsjenië. De Pankisivallei, die grenst aan Tsjetsjenië, werd een no go area: er zouden leden van Al-Qaida en Tsjetsjeense rebellen getraind worden. Mede door deze geruchten kwam het veiligheidsapparaat van de Russen begin deze eeuw in vol ornaat de Pankisivallei binnen waarna een kort conflict tussen de Russische en Georgische overheid volgde. Nu is het er weer ‘rustig’: geen gewapende mannen meer op straat en kinderen spelen buiten tussen de koeien, paarden en schapen. Dat is echter slechts schone schijn; uit mijn gesprekken met vrouwen en jongerenwerkers uit de vallei blijkt dat er wel degelijk problemen zijn in de regio.
Zestig jongeren zijn al naar Syrië vertrokken, omdat ze samen met IS een kalifaat willen stichten
De problematiek van het wahabisme
De Pankisivallei is een bijzondere plek als het gaat om kruispunten tussen talen, culturen en religies. In een overwegend christelijk land is de islamitische bevolking in deze regio, die vooral bestaat uit gevluchte Tsjetsjenen, een minderheid. Tamar van de KRDF) vertelt ons dat er jongeren zijn die het wahabisme aanhangen, en dus volgens streng islamitische wetten leven. Ze houden er gewelddadige ideeën op na; zestig jongeren zijn al naar Syrië vertrokken, omdat ze samen met IS een kalifaat willen stichten. De oudere generatie is juist veel gematigder en houdt zich vast aan een meer ‘traditionele’ belijdenis van de islam. Het straatbeeld is de laatste jaren veranderd: steeds meer mannen laten hun baard staan en jonge meisjes dragen een hoofddoek en bedekkende kleding. Ook ik merk dit op wanneer we door de straten van Duisi lopen. Wij vragen Tamar waar deze ontwikkeling vandaan komt, maar daar kan ze geen antwoord op geven. Wellicht is de armoede onder de bevolking een factor en speelt de grote werkloosheid een rol onder de jongeren, die we onderweg vaak zien zitten in groepjes. Dat zou een voedingsbodem kunnen zijn voor radicale ideeën.
De idealen van Europa
Samen met Tamar bezoeken we het Community Center dat door het KRDF is opgericht. De Tsjetsjeense vrouwen van het Women’s Council, die hun bijeenkomsten hier houdt, vertellen ons over een ander probleem in de vallei: zij zetten zich in om huiselijk geweld aan te pakken en gezinnen te helpen waarbij de vader uit beeld is. Door oorlogstrauma’s en gebroken gezinnen waarbij de vader omgekomen of gevlucht is, komen dit soort problemen voor. Als ik hen vraag of ze ooit nog voorgoed terug zouden willen naar Tsjetsjenië en of het daar misschien beter zal zijn, schudden velen het hoofd. Nee, ze houden van de Pankisivallei en in Tsjetsjenië heerst op dit moment een dictatuur. Het liefst zouden ze zelfs willen dat Georgië zich mag aansluiten bij de Europese Unie, een vaker gehoorde wens tijdens onze reis door het land. Als ik ze vraag waarom, zijn ‘democratie, rijkdom, werk’ veelgehoorde antwoorden. Zo ook van deze Tsjetsjeense vrouwen; ze willen deze privileges uit Europa ook naar Georgië halen. Sommigen maken met steun van verschillende hulporganisaties in de vallei de keuze zelf naar Europa te vertrekken, zoals een Tsjetsjeense vrouw uit Amsterdam die toevallig aanwezig is tijdens het gesprek. Zij vertelt ons dat ze oorspronkelijk uit de Pankisivallei komt en hier op familiebezoek is. Met steun van andere organisaties was het voor haar mogelijk opnieuw te beginnen in Nederland, waar ze zich zeer positief over uit: ‘Ik hou van Amsterdam!’.
We willen wel leven met een Tsjetsjeense mentaliteit, maar onder Georgische wetten
Het KRDF
Het doel van het KRDF is om bij te dragen aan oplossingen voor de beschreven problemen en om lokale integratie van de Tsjetsjeense vluchtelingen aan te moedigen. Daarnaast willen ze ervoor zorgen dat de vluchtelingen niet meer afhankelijk zijn van financiële hulp van andere organisaties. De Tsjetsjenen worden geholpen met het verkrijgen van de Georgische nationaliteit, waardoor ze zich ook buiten de Pankisivallei kunnen gaan vestigen. Ook biedt de instantie rechtshulp aan vluchtelingen en helpt het gezinnen met het opzetten van bijvoorbeeld een bijenhouderij of een klein veebedrijfje. Naast de vrouwengroep zijn er ook verschillende activiteiten voor jongeren en kinderen; ze krijgen in het Community Center les in het Engels, Russisch en Georgisch, maken er hun huiswerk op de beschikbare computers, spelen er schaakspelletjes en maken gehaakte werkjes die de organisatie later verkoopt op evenementen in grotere steden. Op die manier proberen ze aandacht te vragen voor hun problematiek en het Community Center in stand te houden. Tijdens mijn bezoek aan de Pankisivallei is het mij opgevallen dat Tsjetsjeense vluchtelingen heel trots zijn op hun eigen volk en eigen cultuur. ‘We willen wel leven met een Tsjetsjeense mentaliteit, maar onder Georgische wetten’, werd er door de vrouwen gezegd. Ze willen deze “mentaliteit”, waarbij onder andere de islam, familiebanden en feestdagen een rol spelen, behouden en voortzetten, maar ook een nieuw en veiliger leven opbouwen in de Pankisivallei. Daarbij hebben ze, onder andere met hulp van het KRDF, nog een lange weg te gaan op het gebied van traumaverwerking, werkgelegenheid en het tegengaan van radicalisering.
