Onthaasten in tijden van technologische oneindigheden

Filmfotografie in het digitale tijdperk

Beeld en tekst: Sam van den Nieuwenhof

Waarom willen mensen toch zo graag met die oude filmcamera’s schieten? De hype rond de ‘camera’s met rolletjes’ was voor mij altijd een onbegrijpelijk fenomeen. Het kost immers bakken met geld en veel tijd. Je moet een camera aanschaffen, filmrolletjes kopen bij de camerawinkel op de hoek en ze er vervolgens weer heen brengen om ze te laten ontwikkelen. Voordat je überhaupt je foto’s kan aanschouwen, ben je al vergeten waar je eigenlijk foto’s van hebt gemaakt. Toch was er iets dat me aantrok, maar wat?

De transitie van digitale fotografie naar filmfotografie is bij mij een recente gebeurtenis. Sinds juni 2020 ben ik me steeds meer gaan verdiepen in het technische aspect dat komt kijken bij het maken van een foto. Wanneer ik mijn foto’s digitaal schiet kan ik direct op de achterkant van de camera bekijken wat ik heb vastgelegd. Vervolgens laad ik de serie foto’s in mijn laptop om ze in alle kleuren en stijlen te bewerken. Technologische ontwikkelingen hebben de pure werkzaamheden van de fotograaf doen verbloemen. Ik wilde de ware aard van het beestje begrijpen, en filmfotografie bood een uitkomst.

Afgelopen juli heb ik mijn eerste analoge camera aangeschaft: een klein formaat Pentax uit het jaar 1976. Elk rolletje dat ik erin stop bevat 36 shots. Bij mijn middenformaat camera, die ik anderhalve maand later aanschafte, kan ik maar tien keer op de ontspanknop drukken voordat ik deze voor twee tientjes laat ontwikkelen en scannen, bij die ene camerawinkel op de hoek. Het kostbare van deze vorm van fotograferen zorgt voor een bepaalde economische druk bij elke druk op de knop. Hierdoor ben je constant bezig met het perfectioneren van de compositie, de lichtinval en andere variabelen die komen kijken bij het maken van ‘het perfecte plaatje’.

Dat perfecte plaatje is nog niet zo makkelijk geschoten als ik vooraf dacht. Het werken met mijn klein formaat Pentax gaat me vrij goed af. Met zijn grote broer heb ik echter veel meer moeite. Het falen van de eerste vier rollen was dan ook, op zijn zachts gezegd, geen prettige bijkomstigheid. De kosten van die mislukte rolletjes hebben er wel voor gezorgd dat mijn bewijsdrang met rasse schreden is toegenomen. Het resultaat van de laatste paar rollen is dan ook een flinke vooruitgang. Door veel te oefenen en geduld te hebben beginnen de resultaten langzaamaan te verbeteren en hoop ik uiteindelijk met deze prachtige, robuuste machine de plaatjes te schieten die ik al tijden voor ogen heb.

Wat mij in ieder geval wel duidelijk is geworden, is dat het bovenal goed is om soms wat rustiger aan te doen in deze veel te ‘snelle’ wereld. Even wat onthaasten in tijden van constante vooruitgang. Echt in je opnemen wie en wat zich in je omgeving bevindt. Ik zie het fotografieproces als een soort roadtrip. In principe kan je naar bijna elke bestemming in de wereld vliegen. Maar het gevoel en de ervaring zijn compleet anders als je je pas gekochte camper instapt om juist aan die onvoorspelbare reis te beginnen. Het rijden naar de bestemming, de onwetendheden onderweg en het uiteindelijk bereiken van de bestemming maken de reis juist zo bijzonder. Het bepalen van de compositie, het zorgvuldig ‘meteren’ van het licht, het wegbrengen van de filmrollen en uiteindelijk de verrassing nadat de foto’s ontwikkeld bij je terugkomen, vormen eenzelfde soort proces. Het niet weten wat de uitkomst is of gaat worden, is voor mij een prachtige eigenschap van het leven. Filmfotografie heeft mij weer doen beseffen dat al het zorgvuldige en onvoorspelbare in deze wereld toch eigenlijk gewoon het mooiste is.