Ligue Du LOL: en wat is werkelijkheid?
De elfde van deze maand bracht de Franse krant ‘Liberation’ een deels intern schandaal naar voren. Een van de schrijvers van het blad bleek de stichter te zijn van een anonieme facebookgroep genaamd ‘Ligue du LOL’. In deze groep zaten een aantal jonge mannen met gerespecteerde posities binnen de Franse journalistiek. De groep was bedoeld als een plek om grappen uit te wisselen maar escaleerde al snel in een seksistische ruimte waarvan uit voornamelijk vrouwelijke bloggers en journalistes samen met andere minderheden binnen de branche op georganiseerde wijze werden lastiggevallen.
Tekst & beeld // Robin Stark
In de mediadiscussie hieromheen komt een interessante vraag naar voren. Zijn online pesterijen en intimidatiecampagnes niet even ernstig als dergelijke voorvallen in het ‘echte’ leven? De acties van ‘Ligue du LOL’ hebben immers invloed gehad op het verloop van echte carrières, het mentale welzijn van echte personen en hebben mensen van het internet weggepest. Is er dus eigenlijk een verschil tussen offline en online pesterijen? Het is deze vraag die ik breder wil trekken. In hoeverre is de conceptuele grens die we trekken tussen bestaan online en bestaan in het ‘echte’ leven nog nuttig en moeten we haar eventueel heroverwegen?
Laat ik beginnen met benoemen dat er een politieke dimensie kleeft aan toegang tot het internet. Dit is immers een luxe die niet iedereen op de wereld in gelijke mate geniet. Echter is er een groeiend aantal plekken op de wereld waar een overgroot deel van de bevolking dagelijks toegang heeft tot en in toenemende mate gebruikt maakt van het internet. In de ‘Ligue du LOL”-discussie wordt mijn vraag over de grens tussen internet en echte wereld aangesneden in termen van de wet. Is het internet inmiddels zo belangrijk in mensen hun functioneren, informeren, werk, sociale interacties oftewel hun leven, dat we sites als Twitter, Facebook of Reddit moeten gaan zien als een extensie van onze publieke ruimte (die momenteel onder privébezit vallen)? Zo ja, zouden we dingen als racistische uitingen of seksuele intimidatie die plaats vinden op het internet, strafrechtelijk en moreel niet even serieus moeten nemen als wanneer deze plaatsvinden in de publieke ruimte?
Daarnaast is het interessant om de grens tussen de virtuele wereld en de echte wereld te bevragen vanuit een ontologisch en epistemologisch perspectief. Op welke manier hoort het internet tot de werkelijkheid en hoe onderzoeken we het? Net als dat de wet nu nog minder zicht heeft op gebeurtenissen online en tegelijkertijd de neiging heeft deze minder serieus te nemen heeft een groot deel van de sociale wetenschap dat ook. Hoewel er wel sociale wetenschappers zijn die zich met de dimensie van het internet bezighouden, is dit momenteel, zeker binnen de antropologie, een nog tamelijk marginale bezigheid (voor zover ik weet).
Een belangrijke reden hiervoor is waarschijnlijk dat het onderzoeken van het internet moeilijk is binnen het raamwerk van antropologische onderzoeksmethoden. Hoe zou je bijvoorbeeld een facebookgroep als ‘Ligue du LOL’ etnografisch onderzoeken? Hoe moet je dan observeren? Gebruik je interviews? Hoe baken je je onderzoeksveld af? Welke theorieën zijn bruikbaar? Misschien is het internet wel een steeds relevanter wordende anomalie, een groeiende bedreiging voor de huidige manier van denken en doen binnen de antropologie.
Echter heeft het daarbij te maken met een algemene subtiele neiging om het internet te zien als iets wat gescheiden is met de werkelijkheid. Binnen de stof die wordt gegeven op de Antropologie bachelor van de UvA is er naar mijn ervaring nauwelijks zicht op de sociale processen die plaatsvinden in online ruimtes. Bovendien worden deze processen en ruimtes vaak niet serieus genomen als een waardig onderzoeksobject. Is een cultuur die online ontstaat en reproduceert minder écht of relevant? Is een gemeenschap in een virtuele wereld een gemeenschap op een minder authentieke manier? En zo ja, waarom dan?
