Jezus eet cavia
Tekst // Carolien den Boer
Beeld // Mark Schaap
De audiotour attendeert mij op het schilderij aan de rechtermuur van de kerk. Even blijf ik staan, maar eerlijk gezegd met weinig interesse. De opstelling van dertien mannen rondom een tafel herken ik uit duizenden; voor de zoveelste keer het schilderij Het Laatste Avondmaal. Ik wil bijna doorlopen als uit de koptelefoon klinkt: ‘op tafel ligt een cavia’. Mijn ogen schieten terug naar het doek. Midden op tafel, kaalgeplukt en de pootjes omhoog: een cavia. Nee, ik heb het niet over het beroemde werk van Leonardo da Vinci, maar deze versie in de kathedraal van Cusco, Peru verdient niet minder aandacht.
Terwijl ik naar de tafel staar, ratelt het bandje door. De komende paar minuten leer ik alles over het tafereel. De bijbel die door de Spanjaarden werd meegebracht naar de Nieuwe Wereld was bedoeld om de barbaarse Inca’s te bekeren tot het christendom. Deze versie van Gods verhalen bood echter nog wat ruimte voor interpretatie. ‘De Zoon van God at zijn laatste avond op aarde het allerlekkerste eten’, lazen de Inca’s. Dat moet wel cavia zijn, dachten zij. Dit kleine knaagdier was en is nog steeds een heuse lekkernij in het land. Zo lekker dat het naar kip smakende vlees al het andere eten te boven gaat. Jezus zou natuurlijk alleen het beste van het beste hebben gegeten.
De weg die de cavia heeft genomen om uit te komen bij deze wereldberoemde maaltijd leert ons dat de kunstgeschiedenis afhankelijk is van interpretatie. De poging om de inheemse bevolking te bekeren, ging verder dan alleen een bijbel presenteren. Lokale schilders werden door de Spanjaarden gedwongen alleen nog maar Europese en christelijke taferelen op het doek te zetten. Stiekem vervangt de kunstenaar Marcos Zapata het brood dat Da Vinci afbeeldt door de Peruaanse cavia, wijn wordt ingeruild voor chicha (een traditioneel maisdrankje) en zelfs Judas die Jezus verraad lijkt verdacht veel op de conquistador die de Incakoning vermoordde. Je zou kunnen zeggen dat de onwetendheid van de Inca’s over de wereld buiten hun rijk ervoor zorgde dat er een mengsel kwam tussen de ‘traditionele’ en Peruaanse versie van Het Laatste Avondmaal. Toch creëerde Zapata niet per ongeluk en door onwetendheid ‘Het Laatste Caviamaal’, maar zorgde juist zijn opstandigheid tegen de Spaanse overheersers van de Inca’s voor deze menging van de lokale en Bijbelse traditie.
Dat er in kunst wat ruimte is voor interpretatie en rebellie, is juist goed. Dankzij Zapata en vele andere Peruaanse schilders zijn de Inca’s niet van het doek geveegd en is hun bestaan niet vergeten. Ook heeft Zapata een verfrissende versie van de geschiedenis gepresenteerd. Nog steeds wordt op een bandje iedere dag honderden keren verteld over Jezus en de cavia. Dat is maar goed ook, want Da Vinci’s brood en wijn ken ik nu wel, maar voor de cavia blijf ik toch nog even staan.
