‘Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt’
Op Valentijnsdag vertrekt een bus met vijftig passagiers van Amsterdam naar Straatsburg. Alle inzittenden zijn onderweg om te demonstreren tegen het internationale handelsverdrag CETA. Tijdschrift Cul ging twee dagen mee met de door Milieudefensie georganiseerde reis en schreef hierover een tweeluik. Vandaag het eerste deel over Marcel.
Tekst /// Mark Middel
Foto’s /// Suzanne de Bekker
Om zes uur ’s ochtend stapt Marcel van Gemert (50) in zijn auto en rijdt van het Brabantse dorp Maaskantje naar Amsterdam. Vrienden denken dat hij een paar dagen weg is vanwege een cursus. Ze weten niet wat CETA of TTIP is. ‘Het voelt alsof je iets moet verkopen, maar mensen niet weten wat je verkoopt.’ Ook Marcel wist tot voor kort niet van het bestaan van internationale handelsverdragen zoals TTIP en CETA af. Kranten leest hij niet en de televisie blijft thuis uit. Informatie haalt hij van Breitbart en Infowars, websites van rechts-populistisch gekleurde signatuur. Nadat hij over de handelsverdragen las, besloot hij voor het eerst in zijn leven te gaan demonstreren. ‘Met comments op het internet help je de wereld niet, nu kan ik er ook echt bij zijn.’ Na tien minuten in de bus ontdekt Marcel een anomalie te zijn binnen de vrij homogene groep mensen. Marcel stemt namelijk PVV. ‘Ik ben wel een beetje de vreemde eend in de bijt.’
Met zwarte dieselgassen uit de uitlaatpijp tuft de oude groene bus langzaam richting Straatsburg, waar het Europees Parlement gevestigd is. Daar zullen de volgende dag de 751 parlementsleden van de Europese Unie stemmen over het CETA-verdrag. Na jaren onderhandelen over het vrijhandelsverdrag tussen Canada en de Europese Unie is de verwachting dat een grote meerderheid voor invoering van het verdrag zal stemmen. Het zal de handelsbeperkingen en andere reguleringen tussen de landen verminderen. De voorstanders rekenen op een forse toename van handel, wat bevorderlijk zou zijn voor de economie en werkgelegenheid van Canada en de EU.
In zijn handen houdt Freek Bersch een stekkerdoos vol opladers en een mobiele router. De campagneleider van Milieudefensie is volop aan het twitteren en probeert een live-verbinding te maken met Facebook vanuit de bus. ‘Hiermee willen we de druk opvoeren op politici’, doelt Bersch op het trending topic maken van #STOPCETA op Twitter. ‘Zodat de politici niet ongezien een impopulaire maatregel kunnen nemen.’ Het is de positie van multinationals die kwaad bloed zet bij Bersch. Na invoering van het CETA-verdrag kunnen bedrijven aankloppen bij het Investment Court System (ICS). Dit is een buitenstatelijk arbitragehof waar bedrijven claims kunnen indienen tegen overheden vanwege beleid dat hun investering belemmert. Als Nederland gaswinning verbiedt of beperkt, dan kunnen buitenlandse gasbedrijven naar het Hof stappen en een schadeclaim eisen van Nederland. ‘De macht van multinationals wordt te groot door dit verdrag’, voorspelt Bersch. Onder de vijftig buspassagiers is ICS en de macht van multinationals de gedeelde pijler van weerstand en frustratie.
De donkere toiletten zijn kapot. “CETA contre les peuples” staat in witte koeienletters geklad op een zwart spandoek aan de muur. Op het podium repeteren muzikanten, in de zaal maken jongeren spandoeken en aan lange campingtafels worden aardappels geschild. ‘Ik kwam binnen en dacht: “wauw!” Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt.’ Marcel staat samen met de Nederlandse equipe in Molodoi, een donkere loods in een buitenwijk van Straatsburg. Bij aankomst zijn dertig mensen de voorbereidingen aan het treffen voor het avondprogramma: muziek, sprekers en een veganistische maaltijd. Een uur later is de zaal vol. Vier- tot vijfhonderd mensen zijn met bussen uit België, Duitsland, Franrijk en Nederland aangekomen. Televisiecamera’s duiken op. Slaapspullen worden uitgeladen en protestborden ingeladen. Een drumband betreedt de zaal. Het is een georganiseerde chaos. Marcel staat vooraan, alleen, tegen het dranghek. Hij probeert te luisteren naar de Franse sprekers, maar verstaat het slecht tussen de pratende, dansende en knuffelende mensen. Velen zien elkaar voor het eerst, sommigen kennen elkaar van eerdere acties. Oud en jong, klimaatactivisten, pacifisten en lobbyisten staan door elkaar. Het is geen vrijwilligersleger van eensgezinden, maar wel een gezelschap bezorgde burgers dat niet meer vanaf de zijlijn wil toekijken en zelf het heft in handen wil nemen.
Zeven Nederlanders liggen al een uur op het asfalt voor de ingang van het Europees Parlement te demonsteren als Marcel met de reguliere demonstratie komt aanlopen. Hij ziet naast de zeven Nederlanders uit de bus een honderdtal demonstranten in witte wegwerp-overalls, mondkapjes en zwembrilletjes de toegang versperren van het parlementsgebouw. De meesten liggen in elkaar geklemd op de grond. Bibberend van de kou. Een tiental anderen staat vastgeketend voor de ingangspoort. Parlementsleden moeten over de demonstranten heenstappen. Bij elke stap hoor je het klikkende geluid van fotografen. De reguliere demonstratie viel Marcel tegen door het kleine aantal mensen dat meeliep, maar de vele journalisten voor het parlementsgebouw doet hem goed. ‘Ik ben niet zo van het vastketenen, maar het gaat uiteindelijk om de aandacht.’ Hij loopt mee om zich te laten horen tegen globalisering, dat volgens hem de vriend is van multinationals en de vijand van het volk.
Terug in de bus laat Marcel weten dat het doel van zijn reis was om nieuwe inzichten op te doen. Hij is namelijk van plan om te gaan vloggen over het CETA-verdrag. ‘Ik heb cursussen social media gehad, zodat ik mensen duidelijkheid kan geven.’ Het grootste inzicht dat hij in twee dagen heeft opgedaan, is dat het CETA-verdrag ook voor verbondenheid kan zorgen. ‘Links en rechts kunnen niet met elkaar praten vanwege het vluchtelingendebat, maar globalisering kan die distinctie tenietdoen.’ Hij laat het bij deze demonstratie en hij vervolgt zijn verzet op het internet. ‘Het was een super ervaring, maar de jongere generatie is beter in dit soort demonstraties.’ Tegen zijn vriendin zal hij niet veel meer zeggen dan het een enerverende ervaring was. ‘Zij heeft andere zorgen. “Het is jouw hobby”, zegt ze dan.’
