Voormalig vrijzinnig

Ben je van generatie Villa Achterwerk, dan heb jij je vast weleens gelaafd aan de schatkist van jeugdsentiment op YouTube. De meisjes in Zaai kletsen op het hek over een ‘piemelbloem’, Theo en Thea bespreken opgewonden de ongewenste intimiteiten van Meneer de Baas en Purno de Purno belandt als slavin in Arabia waar hij per ongeluk naar bed gaat met zijn vriend De Kietelaar zonder een ‘jeweetwel’ te gebruiken. Op YouTube staat dit laatste programma tegenwoordig onder een 18+ filter en op zondagochtend zal je geen getekende tiet meer zien op NPO 3. Het lijkt erop dat seks in kinder-tv echt niet meer kan.

Tekst en beeld /// Isis Brandt Corstius

De afleveringen van Purno de Purno die op internet staan leveren veel reacties op. Deze zijn ongeveer in twee kampen op te delen. Het kamp ‘heerlijk dat Villa Achterwerk van vroeger’ en het kamp ‘dit kan toch geen kinderprogramma zijn!’ De eerste groep is overwegend nostalgisch en geeft soms zelfs blijk van medelijden met de huidige generatie. Waar je zou verwachten dat jonge kinderen dubbelzinnige referenties aan seks met open armen zouden ontvangen, delen opvallend veel van hen de mening met de laatste groep. Ze vinden dat het programma slecht gemaakt is, grof en oversekst. Een meisje van 12 kan haar ogen niet geloven en schrijft onder een aflevering waarin Purno een grot binnengaat die iets weg heeft van een grote vagina: ‘Oh mijn god… Hoe kan dit worden toegestemd aan een kind!’ Het zijn dus niet alleen de ouders of saaie zuurpruimen bij de VPRO die vinden dat Purno niet op tv kan, maar ook veel jonge kinderen zelf. Zijn kinderen dan zo snel gevormd door wat ze zien op tv?

De mediaoorlog om kindertelevisie

Iemand met een uitgesproken mening hierover is voormalig Villa Achterwerk-ster Maxim Hartman, bekend van absurdistische kinderprogramma’s zoals Rembo & Rembo en tevens goed bevriend met de makers van Purno. Hij is gefrustreerd over de brave kindertelevisie die er volgens hem toe leidt dat er nu een hele generatie opgroeit als makke schaapjes. In de eenmansoorlog die hij voert tegen de publieke omroep staat Suzanne Kunzeler in de frontlinie. Als netcoördinator, iemand die voor de zender bepaalt welke programma’s er worden uitgezonden, van de NPO en baas van kinderzender Zapp is zij volgens Maxim hoofdverantwoordelijk voor het feit dat experimentele programma’s zoals Purno de Purno niet meer worden uitgezonden. ‘Suzanne Kunzeler moet de gevangenis in’, zegt hij in een interview met The Post Online. Radio 1 nodigt beiden uit voor een gesprek en Maxim is genoodzaakt zijn woorden te specificeren. ‘Een overkoepelende organisatie zoals Zapp brengt per definitie vervlakking tot stand.’ De programma’s die Zapp uitzendt zijn volgens Maxim ‘feel good-programma’s’, bedoeld om kinderen te ‘pleasen’.

Waar de keuze om alleen nog kuise kinderprogramma’s uit te zenden dan precies vandaan komt blijft vaag. We vragen uitleg aan VPRO-Jeugd coördinator Els Kuiper, die de conclusie van Hartman deels lijkt te beamen. Het is volgens haar helemaal geen bewuste keuze van de VPRO, maar het selectieproces is veranderd. ‘Een netmanager kiest en plaatst alle programma’s en niet alleen de inhoud, maar het volume en het “brede karakter” van een idee zijn tegenwoordig medebepalend in de keuzes. Als een serie – om maar wat te noemen –  weinig afleveringen heeft, is het vaak al niet meer interessant.’ Met andere woorden, ‘vreemde’ of ‘eventueel aanstootgevende’ programma’s komen niet zo snel meer door de selectie. Toch geeft Kuiper ook toe dat het niet alleen een organisatorische verandering be-treft. ‘Het is ook de tijdgeest: alles is wat braver geworden.’

Middelmatig en braaf

Of het nu specifiek aan een bepaalde zendercoördinator ligt of aan een veranderd burgermoraal of beleidsorgaan is niet vast te stellen. Waarschijnlijk een combinatie van deze factoren, denkt Marcus Vlaar, een van de twee makers van Purno de Purno. ‘Toen wij Purno maakten was er totale vrijheid. De directrice van de VPRO zag de aflevering pas als het op tv kwam. Die had tenminste lef. Tegenwoordig wordt alles getest op doelgroep-panels. Daarmee filter je extremen eruit waardoor alles middelmatig wordt.’ Maar wederom speelt er een grotere invloed mee. ‘De wereld is aan het vertrutten’, zegt Vlaar. ‘Hoe beter we het hebben, hoe meer er te verliezen is. Daardoor gaan we risico’s mijden en kiezen voor veilig, middelmatig en braaf. Kinderen mogen ook niet meer slootjespringen, alleen op de fiets of doktertje spelen. Ze worden beschermd tegen schadelijke invloeden. Maar de kinderziel kan veel meer aan dan we denken.’

Bescherming is niet altijd positief, luidt het vonnis van Vlaar. En bovendien is het erg selectief. ‘Kijk bijvoorbeeld naar al die fascistische animatieseries die er zijn, waarin goede monsters tegen slechte monsters strijden: Die zijn veel schadelijker voor kinderen dan seksuele insinuaties.’