Meme Safari

Dit is een Chad. Het is een naam, maar je kan een Chad zijn zonder zo te heten. Chad is namelijk geen persoon, maar een idee. Hij is mannelijk, heteroseksueel, jong, sportief, oppervlakkig, populair en seksueel actief. Hij is geboren op het internet en leeft nog altijd voort op verscheidene digitale locaties. Hij bestaat uit een verzameling aan digitale artefacten die zijn gemaakt en verspreid door een groot aantal internetgebruikers. Chad is een internetmeme.

Tekst & beeld // Robin Stark

Het woord ‘meme’ komt van evolutionair bioloog Richard Dawkins en zijn boek The Selfish Gene. Het boek is een poging om culturele veranderingen te begrijpen als een proces dat vergelijkbaar is met het evolutieproces. Een meme is voor Dawkins een stukje cultuur dat zich verspreidt van persoon tot persoon door middel van imitatie en kopieergedrag. Denk bijvoorbeeld aan een modetrend die zich verspreidt omdat mensen de kledingkeuzes van elkaar overnemen. Verschillende memes concurreren met elkaar voor aandacht. Sommige worden gekopieerd en leven voort, andere worden genegeerd en sterven uit. Zo vindt er een culturele vorm van natuurlijke selectie plaats. Deze manier van denken over cultuur wordt ook wel ‘memetics’ genoemd. Het woord ‘meme’ is niet populair onder academici maar zeer populair onder internetgebruikers. In internetjargon is een meme een grap die zich over het internet verspreidt doordat verschillende mensen deze herposten en verspreiden en ondertussen nieuwe variaties op diezelfde grap bedenken. Een internet-meme als Chad ontstaat dus als een reactie op een reactie op een kettingreactie. Het is een stukje cultuur dat is gedeeld en overgenomen in kleine interacties tussen internetters en als gevolg heeft Chad zich gaandeweg ontwikkeld tot een breder sociaal fenomeen.

De digitale duisternis

De meme is begonnen op 4chan.org, een site die bekend staat als een duistere hoek van het internet, die de fanatiekste en grofste gebruikers aantrekt. Het is een Engelstalig forum waar mensen anoniem foto’s, video’s en teksten met elkaar kunnen delen en bediscussiëren. 4chan is opgedeeld in verschillende pagina’s, boards, die zijn bedoeld voor specifieke onderwerpen. Je hebt bijvoorbeeld een board voor discussies over muziek, maar een andere voor het delen van hardcore porno. Op zo’n pagina kunnen gebruikers een discussie of thread beginnen waarop andere gebruikers weer kunnen reageren. De nieuwste posts staan bovenaan en threads die geen reacties meer krijgen verdwijnen. De Chad-meme is voornamelijk ontstaan op het /r9k/-board van 4chan en heeft zich vanuit daar over het internet verspreid. De /r9k/-pagina is bedoeld als plek waar gebruikers anoniem anekdotes kunnen delen met elkaar. De trouwe bezoekers van /r9k/ noemen zichzelf robots en hebben samen een soort digitale subcultuur opgebouwd. Robots hebben echt een eigen taaltje, eigen memes en zijn verenigd in ironische afkeer tegen de buitenwereld. De gesprekken van robots draaien meestal om eenzaamheid, werkloosheid, sociale isolatie, de ingewikkeldheid van sociale relaties en zijn vaak nogal vrouwonvriendelijk. De niche kennis over het dynamische landschap van termen en memes die een /r9k/-gebruiker opdoet, is een cruciaal onderdeel van de robot identiteit. Memes en jargon functioneren in deze kringen als een soort cultureel kapitaal dat nodig is voor sociale acceptatie.

De Chad en de Maagd

Het archief van /r9k/ begint in 2012. Het woord ‘Chad’ was destijds nog niet meer dan een naam.Wel kwam de naam af en toe ter sprake op een zeer negatieve manier. Verschillende internetgebruikers associeerden de naam met jocks, een type personage dat vaak voorkomt in Amerikaanse films over de middelbare school. In deze films zijn jocks meestal de sportieve, populaire jongens uit rijke families die vaak arrogant zijn, haantjesgedrag vertonen en alle meiden krijgen. Anderen noemden het soms een typische naam voor ‘corpsballen’ of ‘yuppen’. Er leek een losse consensus te bestaan over de naam Chad als negatieve associatie met jonge sportieve mannen die sociaal, economisch en seksueel geprivilegieerd zijn. Langzaamaan begonnen sommige robots de meme Chad te gebruiken als een soort personage en scheldwoord.

Begin september 2012 begonnen /r9k/-gebruikers de naam Chad te combineren met het woord ‘Thundercock’. Er was eerst nog wat concurrentie van andere varianten die voorbij kwamen, waaronder ‘Chad McIrondick’, ‘Chad McBrodude’, ‘Chad McThunderdick’ en ‘Chad McBigdicks’ maar ‘Thundercock’ was al snel de duidelijke winnaar. De toevoeging van ‘Thundercock’ markeerde een kleine verschuiving in associatie van de jock naar de seksueel begeerde alfaman. Deze nieuwe versie werd in tegendeel tot de oude Chad bijna uitsluitend gebruikt in discussies over seks, daten en overspel. Op /r9k/ waren er vaak seksistische narratieve te lezen over hoe de meeste meisjes vreemdgaan met een of andere Chad Thundercock omdat ze de verleiding simpelweg niet kunnen weerstaan. De term bleef de daaropvolgende jaren in gebruik onder robots, verspreidde over de rest van 4chan en trad hier en daar ook buiten de perken van 4chan.

De volgende grote ontwikkeling vond plaats in 2017. Op /r9k/ ging al geruime tijd het idee de ronde dat je maagden kan herkennen aan hun manier van lopen. In maart 2017 postte iemand een illustratie van The Virgin Walk oftewel het ‘maagdenloopje’ met een aantal aanwijzingen waaraan je dat fenomeen zou kunnen herkennen. In juni van dat jaar, verscheen er een meme die de oudere Virgin Walk-illustratie in contrast plaatste met The Chad Stride, het Chad loopje. Door deze afbeelding kreeg Chad een lichaam. Vanaf dat moment had Chad ook een visuele representatie die kon worden hergebruikt.

Het tegenover elkaar zetten van een maagd en een Chad bleek een heel potente combinatie. Dit heeft verscheidene redenen. Ten eerste bevatte de meme een verhouding tussen een winnaar en een verliezer, die hergebruikt kon worden om commentaar te geven bij bijna elk onderwerp. Als iemand fietsers beter vindt dan autobestuurders kan diegene bijvoorbeeld automaagd versus een Chad fietser maken waarin een autobezitter zwakke beentjes heeft in vergelijking tot een fietser. Er zijn ontzettend veel varianten over allerlei thema’s verschenen en dit heeft het Chad fenomeen ongetwijfeld naar een breder publiek gebracht. Deze flexibiliteit was dus een van de redenen dat de meme meer verspreid kon worden.

Een tweede, belangrijke oorzaak is dat de afbeelding een bepaalde kijk op mannelijkheid en seks weerspiegelt die goed past bij een geheel dat door sommigen de ‘manosfeer’ genoemd wordt. De manosfeer is een los geheel van online gemeenschappen die zich vrijwel uitsluitend bezighouden met onderwerpen rondom mannelijkheid en anti-feminisme. De manosfeer bevat onder meer activisten voor mannenrechten, professionele vrouwenversierders maar ook incels. Incel staat voor Involuntary Celibate oftewel ‘onvrijwillig celibaat’. De incel-gemeenschap bestaat uit vooral jonge mannen die graag hun maagdelijkheid willen verliezen maar daar tot dusver niet in zijn geslaagd.

Alfa, Beta, Omega

Binnen deze manosfeer zijn twee met elkaar verbonden ideeën heel prominent. Het eerste idee is dat mannen in te delen zijn in bèta’s en alfa’s. Deze termen komen uit de gedragsbiologie. Alfa refereert naar een dier met de hoogst mogelijke status in een groep. Alfa-dieren zijn vaak sterker, agressiever en socialer, hebben de leiding en krijgen door hun hogere status meer toegang tot eten en seksuele partners. Bèta’s zijn onderdaniger en hebben een lagere status omdat ze niet op kunnen tegen de alfa. Binnen de manosfeer wordt deze indeling op menselijke mannen toegepast. Je hebt masculiene alfamannen met een dominant karakter en daar tegenover heb je onderdanige en zwakke betamannen.

Het tweede idee is het concept van een seksuele marktplaats waarbij er concurrentie is voor de beste partners. Vooral onder incels gaat dit heel ver. Het feminisme heeft volgens hen de seksuele markt verstoort met dereguleringen die vrouwen in een oneerlijke machtspositie heeft geplaatst. Tegenwoordig hebben jonge vrouwen het liefst alleen maar seks met een selecte groep alfamannen omdat ze die veel aantrekkelijker vinden. Aangezien het merendeel van de mannenpopulatie uit bèta’s bestaat, ervaren zij een seksuele schaarste. De incels duiden hun gebrek aan geslachtsgemeenschap dan ook in termen van een inkomensongelijkheid die herverdeeld moet worden.

De maagd-versus-Chad-meme rijmt goed met de ideeën uit deze manosfeer. Chad is binnen de manosfeer vrijwel synoniem aan de alfaman. En de maagd staat symbool voor de bèta. Ook impliceert de vergelijking tussen de Chad en de maagd een onderlinge concurrentie die aansluit bij het idee van een seksuele marktplaats met winnaars en verliezers. De meme is zo een voertuig van de ideeën over de sociale dynamiek van seks en idealen van mannelijkheid die zo dominant zijn binnen de manosfeer. Het is niet zo gek dat de term Chad, net zoals Chad-memes heel populair zijn op incel-fora, omdat het idee van Chads, of alfamannen, een belangrijke bouwsteen is van hun wereldbeeld.

Een sociale wetenschapper die internet-memes bestudeert is waarschijnlijk een absurd idee voorde gemiddelde internetgebruiker. Memes zijn voor de meeste mensen een soort troep die niet al te serieus moet worden genomen. Grappen moet je niet uitleggen, want dan verpest je ze. Toch kun je er niet omheen, dat de verspreiding van een plaatje zoals Chad een uitkomst is van een soort rommelig democratisch proces dat iets zegt over de mensen die er aan mee doen. Memes reflecteren verlangens, vervoeren ideeën en zijn een vorm van communicatie. Als je een online gemeenschap wilt leren kennen en begrijpen, dan zijn de memes die ze produceert een goede plek om te beginnen.