Vluchten voor een klimaatdood
De dreiging van de dood door verdrinking, verhongering en verhitting als gevolg van klimaatverandering wordt voor veel mensen steeds reëler. Als gevolg van de opwarming van de aarde zal er daarom een nieuw soort vluchteling ontstaan: de klimaatvluchteling. Klimaatontkenner en vluchtelingenhater Trump kan daarom beter in plaats van het bouwen van muren, de opwarming van de aarde erkennen en tegengaan om deze vluchtelingen te voorkomen.
Tekst // Laura Krabbe
Beeld // Naomi Veenhoven
Endar, een bewoner van het eiland Takuu, wijst naar een punt in het water. ‘Vroeger stond daar mijn keuken’, zegt ze. Het is een plek waar zij ooit heeft staan koken, maar die haar kinderen nooit meer zullen zien. Ook op de plek waar ze vroeger aten, is slechts water te zien. Dit is een fragment uit de documentaire There Once was an Island over het eiland Takuu. Het eiland ligt 250 kilometer ten noordoosten van Bougainville, dat weer onderdeel is van Papoea-Nieuw-Guinea. Het is alleen de vraag hoe lang Takuu daar nog zal liggen. De Grote Oceaan maakt zich steeds sneller meester van het halve kilometer lange eiland. Volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change zal in het jaar 2100 de zeespiegel met 98 centimeter gestegen kunnen zijn door de klimaatverandering. Takuu is net zo plat als Nederland en ligt één meter boven de zeespiegel. Dit betekent dat een bevolking die hier al meer dan duizend jaar woont binnenkort zal moeten vluchten voor een verdrinkingsdood.
Een gevecht tegen de zee
Met man en macht proberen de inwoners van Takuu iedere dag hun eiland te beschermen tegen de overstromingen door het bouwen van geïmproviseerde zeedijken. Tevergeefs, want de golven blijven steeds verder het land op rollen. Meer en meer huizen en bezittingen verdwijnen de oceaan in. Het zeewater komt terecht in zoetwatermeren, een belangrijke bron van drinkwater voor de bewoners. Daarnaast zorgt het zout voor aantasting van hun gewassen, waardoor veel voedsel verloren gaat. Het is niet duidelijk wat er met de vierhonderd inwoners staat te gebeuren. Sommigen zijn vastberaden te blijven, anderen hebben de hoop opgegeven. Een hulpplan is er nog niet.
Zoals Takuu zijn er nog vele andere eilanden die veel te verduren hebben door de gevolgen van klimaatverandering. Dit zijn vaak eilanden die niet de middelen en het geld hebben om de overstromingen te bestrijden. Met iedere millimeter die de zeespiegel stijgt, komen verhongering en een verdrinkingsdood dichterbij. Als de mens de opwarming van de aarde niet tegengaat, zullen de eilandbewoners uiteindelijk noodgedwongen moeten vluchten naar het vasteland. Hun huizen en delen van hun eeuwenoude culturen spoelen letterlijk weg.
‘America first’
Ondertussen wordt er ergens anders op de wereld niet gewerkt aan een zeedijk, maar aan een heel ander soort muur. De Amerikaanse president Donald Trump is hard bezig met het bewerkstelligen van een ‘great, great wall’ op de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten. Een muur die schijnbaar drugshandel moet tegengaan, maar waarvan we allemaal weten dat dit ook een ander doel dient: het tegengaan van ‘illegale’ immigratie.
Trump maakt zich ontzettend hard voor het weren van vluchtelingen en immigranten uit zijn land. ‘America first’ betekende in de eerste dagen van zijn presidentschap extreme maatregelen tegen deze ‘illegalen’. Zo ondertekende hij een decreet dat een reisverbod voor drie maanden betekende voor de inwoners van zeven landen met een grote moslimbevolking. Ook vluchtelingen waren voor vier maanden niet welkom in Amerika. Hij rechtvaardigde deze actie met het argument van ‘veiligheid’, namelijk het voorkomen van terroristische aanslagen. Maar in feite ging het puur om een spijkerharde moslimban. De zeven landen waarvoor het reisverbod gold, zijn namelijk landen waarvan de meerderheid van de bevolking moslim is. Ook is het opvallend dat maar zes procent van de aanslagplegers in de VS na september 2001 uit deze zeven landen afkomstig is. De meeste arrestanten zijn geboren in Amerika. Het decreet betekende ook een stop op de opname van Syrische vluchtelingen, financiële ondersteuning voor de immigratiepolitie en minder geld voor steden die illegale immigranten toestaan en helpen.
Ze kunnen niet opboksen tegen de toenemende
hoeveelheid orkanen en overstromingen.
Trumps ‘gevoel’ over klimaatverandering
Als Trump zich zo afkeurend en idioot hard en meedogenloos opstelt tegenover illegale immigranten en vluchtelingen, dan wordt het eens tijd voor hem om zijn aandacht te verleggen naar een nieuw soort vluchteling: de klimaatvluchteling. Alleen staat hem hierbij één ding in de weg, namelijk zijn eigen ontkenning van de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde. Trump heeft namelijk het ‘gevoel’ dat het gaat om een natuurlijk verschijnsel van op- en neergaande temperaturen door de jaren heen, zo liet hij tijdens zijn verkiezingscampagne weten. Hij zet hiermee de validiteit van zijn ‘gevoel’ boven de 97 procent van de klimaatwetenschappers die de door de mens veroorzaakte klimaatverandering onderkennen.
Het gevolg is dat Trump geen bijdrage levert aan het tegengaan van klimaatverandering. Zo kondigde hij bijvoorbeeld aan dat de Verenigde Staten zich zullen terugtrekken uit het klimaatakkoord van Parijs. Dat zou namelijk slecht zijn voor de economie van het land, omdat het klimaatakkoord de vrijheid van bedrijven inperkt door milieuregels. Het valt te betwijfelen of Trump bij dit besluit de opkomst van klimaatvluchtelingen in acht heeft genomen, die ook binnen zijn eigen landsgrenzen inmiddels een feit zijn.
Klimaatproblemen in Amerika
De gevolgen van klimaatverandering lijken op dit moment de VS nog niet te beïnvloeden, maar niets is minder waar. Volgens een rapport van wetenschappers van dertien Amerikaanse overheidsorganisaties zijn de effecten ook nu al voelbaar. De orkaan Harvey in Houston in augustus 2017 was een voorproefje van wat er komen gaat. De klimaatverandering hoeft de storm niet veroorzaakt te hebben, maar het heeft hem wel destructiever gemaakt. Door het warmer worden van zeewater verdampt er namelijk meer water. Warmere lucht neemt meer water op, wat leidt tot heftige regenval en een toename van extreme stormen die ook nog eens steeds zwaarder worden. Orkaan Harvey zorgde voor ernstige overstromingen in Houston en heeft meer dan 250 miljoen dollar aan schade veroorzaakt. Ook grote kuststeden als New York en Miami moeten vrezen voor een toename van stormen en overstromingen.
Niet alleen Amerikaanse steden hebben last van overstromingen. Net als de eilandbewoners in de Grote Oceaan verliezen inheemse Amerikaanse stammen steeds meer land als gevolg van de stijgende zeespiegel. Isle de Jean Charles ligt in zuidoost Louisiana en heeft sinds 1955, door het oprukkende water, 98 procent aan land verloren. Ooit had het de grootte van Manhattan, nu is het slechts nog een derde van het Central Park. Het stijgende zeewater heeft de vegetatie aangetast, waardoor orkanen vrij spel hebben gekregen en overstromingen het land ongeschikt maken voor landbouw. De bewoners zijn constant bezig met het behoud van hun leefgebied, maar ze kunnen niet opboksen tegen de toenemende hoeveelheid orkanen en overstromingen. Voor sommige bewoners was dit een reden om hun huizen en delen van hun cultuur achter te laten, met als gevolg een afname van het inwonersaantal van 400 in 1955 naar 85 in 2016.
Vorig jaar zijn er voor het eerst subsidies verstrekt om bewoners van het gebied te helpen. Dit betekent voor Isle de Jean Charles de verhuizing van de overgebleven bewoners naar de binnenlanden. Het is de eerste keer dat Amerikaanse klimaatvluchtelingen worden overgeplaatst naar veiligere plekken, maar het zal zeker niet de laatste keer zijn. De effecten van klimaatverandering zijn voelbaar langs de gehele kust van Noord-Amerika. Ook in Alaska hebben inheemse volkeren te maken met de oprukkende zee en overstromingen. Moeilijke kwesties zullen zich voordoen bij de verhuizing van dit soort groepen. Wie wordt er als eerste geëvacueerd? En waarheen?
Aanwakkering van oorlogen
En dan dringt er zich nog een probleem op omtrent klimaatverandering, waar vooral Trump, maar ook vele anderen niet blij mee zullen zijn. Klimaatverandering heeft namelijk een grote impact op oorlogsconflicten in de wereld. Daar waar de situatie al instabiel is, kunnen klimaatproblemen het vuur verder aanwakkeren. In de documentaire The Age of Consequences van de Amerikaanse publieke zender PBS die door Zembla werd uitgezonden, wordt de ernstige droogte aangehaald die tussen 2007 en 2010 Syrië teisterde. Die droogte werd verergerd door klimaatverandering.
In de documentaire legt de Amerikaanse klimaatprofessor Richard Seager uit dat de droogte een grote rol speelde in de escalatie van de conflicten in Syrië in 2011. Een consequentie die de langdurige droogte met zich meebracht was namelijk een tekort aan voedsel. Als gevolg hiervan trokken veel Syrische jonge mannen van het platteland naar steden als Damascus en Aleppo in de hoop op een beter bestaan. Deze grote groep werkloze mannen kwam de sociale stabiliteit niet ten goede. Daarnaast ving Syrië een grote hoeveelheid Irakese vluchtelingen op. Dit zorgde weer voor stijgende huizen- en voedselprijzen en een overbelaste zorgsector. Dit bij elkaar opgeteld veroorzaakte grote onrust en droeg bij aan het ontstaan van een burgeroorlog.
De inwoners die naar de steden kwamen hadden geen inkomen, maar moesten wel hun families van eten voorzien. De terreurbeweging ISIS beloofde hun inkomen in ruil voor aansluiting bij de organisatie en profiteerde daarmee dus van de droogte in Syrië en uiteindelijk van de klimaatverandering. Klimaatverandering is op deze manier niet de directe oorzaak van de oorlog in Syrië, maar heeft er zeker wel aan bijgedragen. Uiteindelijk heeft deze oorlog gezorgd voor een enorme hoeveelheid vluchtelingen. En juist over die vluchtelingen ging het decreet dat Trump in januari ondertekende.
Klimaatverandering heeft dus invloed op het ontstaan van conflicten en op de daaruit voortkomende vluchtelingen. In dit geval ging het om een heftige, langdurige droogte, maar ook fenomenen als overstromingen, orkanen, zware regenval, hittegolven en woestijnvorming zullen zorgen voor instabiliteit. Het zal zowel zorgen voor klimaatvluchtelingen, als voor oorlogsvluchtelingen door de uit klimaatverandering voortkomende escalaties.
Met iedere millimeter die de zeespiegel stijgt,
komen verhongering en een verdrinkingsdood dichterbij.
‘America first’ niet zonder streng klimaatbeleid
Het harde optreden van Trump tegenover vluchtelingen en immigranten is verwerpelijk en cru. Het simpelweg boycotten van vluchtelingen en muren bouwen om ‘illegale’ immigratie tegen te gaan zijn inhumane acties, maar zijn helaas wel een feit. Het is binnen dit beleid tegen vluchtelingen alleen ontzettend scheef dat Trump klimaatverandering volledig links laat liggen. Als Trump vluchtelingen en ‘illegale’ immigranten een bedreiging vindt voor zijn ridicule ‘America first-beleid’, dan is het ronduit bizar dat hij de opkomst van de klimaatvluchteling volledig negeert. Nu al is er binnen Amerika sprake van een gedwongen verhuizing van inwoners op de vlucht voor een stijgende zeespiegel. Maar droogte, orkanen, overstromingen, hittegolven, zware regenval en woestijnvorming zullen over de gehele wereld wanhopige mensen doen vluchten om te ontkomen aan een klimaatdood. Zelfs oorlogsvluchtelingen zullen vaak voor een deel klimaatvluchtelingen zijn, doordat de opwarming van de aarde conflicten aanwakkert.
Het zal niet lang duren voordat deze mensen aan de grenzen van moderne, industriële landen als Amerika staan. Trump moet daarom zijn narcistische klimaatontkenning aan de kant zetten en de opwarming van de aarde onder ogen zien. Het klimaatbeleid van Amerika moet, samen met dat van vele andere landen, drastisch omgegooid worden om te voorkomen dat een enorme groep mensen zal moeten vluchten voor verdrinking, verhitting of verhongering.
