Zelfvertrouwen en hoe dat (niet) te bereiken

Michelle Ruiter –

Onlangs bevond ik mezelf, omringd door een paar honderd andere vrouwen, op de ‘Beautygloss Party’ 2014, van beautyblogger Masha Feoktistova. Speciaal voor de verjaardag van een vriendin, beauty addict in de dop, toog ik naar de Beurs van Berlage om daar te zien en gezien te worden. Als dresscode was er het thema ‘Parijs’, waarvan blijkbaar werd gedacht dat er meteen een belletje moest gaan rinkelen over wat dat inhoudt. De Beautygloss Party bleek een interessant decor voor een observatie van het belang van mooi zijn voor vrouwen en de schadelijke gevolgen van de nadruk op perfectie.

Mooi zoals je bent of toch niet mooi genoeg?

De Beautygloss Party zag er als volgt uit: jonge vrouwen in korte jurkjes en op hoge hakken, elkaar verdringend voor de make-up stands en in lange rijen om hun haar te laten krullen en hun nagels te laten lakken. Ik vraag me af hoe mannen dit tafereel zouden vinden. Niet dat er ook maar één man vrijwillig een voet binnen zou willen zetten, met uitzondering van acteur Dirk Taat. Hij kreeg er als host van de avond echter voor betaald, dus dat telt niet.

Ik vraag me ook af wat ik zelf van de avond vond, want daar ben ik nog steeds niet over uit. Ik weet wel hoe ik me voelde. Voornamelijk ongemakkelijk, want ook ik stond te wankelen op hoge hakken en in strakke jurk. Geef mij maar mijn oude Levi’s jeans en mijn sjaal van 5 euro uit Bosnië. En eigenlijk nog liever mijn badjas vol koffievlekken, want veel van mijn meest relaxte dagen zit ik met dat oude vod aan op de bank. Dan is hoe ik eruit zie wel het laatste waar ik aan denk. Toch had ik op de desbetreffende avond mijn best gedaan om met mijn kleding niet ‘buiten de boot te vallen’, want stel je voor. Interessant om bij jezelf die spanning te voelen tussen aan de ene kant de overtuiging dat uiterlijk maar schijn is en er niet toe doet, terwijl je je er tegelijkertijd terdege van bewust bent dat uiterlijk wel degelijk belangrijk is voor jezelf en de mensen om je heen.

Diezelfde spanning manifesteerde zich op de avond in kwestie in mijn sociale omgeving. De avond stond in het teken van het kopen van beautyproducten die je mooier, jonger en stralender zouden maken. De producten vonden gretig aftrek, waardoor ik aannam dat we daar eigenlijk allemaal een potje onzeker stonden te zijn. Maar ‘gelukkig’ kwam Miss Nederland 2013 to the rescue. Ze verblijdde ons met een toespraak over ‘zelfvertrouwen’ en hoe dat te bereiken.

Ten eerste, hield Miss Nederland de aanwezigen voor, zien alle vrouwen er prachtig uit. De één is niet mooier dan de ander. (Tegelijkertijd impliceert het feit dat er ‘Miss Nederland’ verkiezingen worden gehouden iets anders, maar dat deed blijkbaar even niet ter zake.) Ten tweede, stelde Miss Nederland, is het belangrijkste jezelf zijn. Oké, dus ik had toch wél in oude jeans aan kunnen komen zonder bang te hoeven zijn om geweigerd te worden bij binnenkomst?

Deze goedbedoelde, maar naïeve speech van Miss Nederland – in een context waarin de nadruk wordt gelegd op het belang van het nastreven van een ´perfect´ uiterlijk – is een schoolvoorbeeld van de tegenstrijdige boodschappen die vrouwen meekrijgen op schoonheidsevenementen als de Beautygloss Party en in de maatschappij in het algemeen. Er wordt hard geroepen dat je mooi bent van jezelf, maar tegelijkertijd word je gestimuleerd om te denken dat je niet mooi genoeg bent, zodat je schoonheidsproducten koopt en er geld aan je kan worden verdiend.

Het schadelijke gevolg van de nadruk op vrouwelijke perfectie

Ik deel mijn frustraties omtrent het belang dat wordt gehecht aan het hebben van een ‘perfect’ uiterlijk met auteur en filmmaker Jean Kilbourne. Zij maakte al in 1979 de documentaire ‘Killing Us Softly’, waarin ze zich focust op de manier waarop vrouwenlichamen in reclamecampagnes worden geobjectificeerd en ‘onecht’ worden gemaakt met behulp van Photoshop. Kilbourne spreekt zich hier nog regelmatig over uit en windt geen doekjes om haar mening: ze vindt het absurd en dehumaniserend jegens vrouwen.

Vrouwen worden al op jonge leeftijd aangeleerd dat het bereiken van een ‘perfect’ uiterlijk een noemenswaardig doel is in het leven. Het is een waardig streven voor iedere vrouw om te proberen zo dicht mogelijk bij het schoonheidsideaal te komen. We zien constant beelden van beeldschone, slanke en sexy vrouwen op TV, op billboards en in tijdschriften. Beelden van vrouwenlichamen verkopen goed, dat is oud nieuws. Maar over de gevolgen hiervan wordt gezwegen. We worden onzeker over ons eigen voorkomen door de constante stroom aan vrouwelijke perfectie die op ons netvlies verschijnt. Deze dominante visie op ‘vrouwelijk schoon’ internaliseren we allemaal, om hem vervolgens genadeloos toe te passen op ons eigen lichaam. Geen wonder dat ons eigen lichaam schromelijk tekortschiet na het zien van al die perfectie. Dit staat zelfvertrouwen en een gezond zelfbeeld in de weg en het leidt ertoe dat we die peperdure crème aanschaffen die belooft om de cellulitis op je benen en billen te verminderen. Helaas is het resultaat van de crème minder verbluffend dan het gebruik van Photoshop.

Op de Beautygloss Party wordt het heersende beeld over vrouwelijke perfectie gereproduceerd. Op dergelijke evenementen wordt duidelijk hoe belangrijk uiterlijk is in onze maatschappij. Of hoe belangrijk het wordt gemáákt, moet ik eigenlijk zeggen. En het meest vervelende is nog dat we het onszelf en elkaar aan doen. Vrouwen zijn namelijk elkaars grootste critici: hoe vaak ik wel niet een vrouw een schampere opmerking heb horen maken over het uiterlijk van een andere vrouw. Dames, laten we daar nu met z’n allen definitief mee ophouden. Tenslotte zijn we allemaal, aldus Miss Nederland, ‘mooi zoals we zijn’. Of is dat slechts een mythe die wordt gecreëerd en in stand wordt gehouden door mensen die aan het schoonheidsideaal voldoen?

Dan nog even over hoe je een dosis zelfvertrouwen kunt krijgen. Ik zal mijn tips toevoegen aan die van Miss Nederland: blijf ver van evenementen als de Beautygloss Party en gooi je TV en laptop het raam uit, zodat je brein niet [i]overloaded[/i] raakt met beelden van ‘perfecte’ vrouwen. Mocht dat je te ver gaan, neem de reclames en foto’s met in de hoofdrol ‘beeldschone’ vrouwen dan met een flinke korrel zout. Want zoals het veelvuldig gefotografeerde en evenveel in Photoshop bewerkte model Cindy Crawford nuchter stelt: ‘I wish I looked like Cindy Crawford’.