Vergeten oorlog, vergeten land – Mijn ervaringen in Kosovo
Lisanne Hekman –
Afgelopen zomer was ik in Kosovo. Dit is Europa’s nieuwste land, uitgeroepen in 2008. Van tevoren wist ik er weinig vanaf, er stond me alleen vaag iets van een oorlog bij. In tegenstelling tot andere afgelopen oorlogen in voormalig Joegoslavië, die we ook nu nog regelmatig in het nieuws zien, lijkt die van Kosovo echter naar de achtergrond verdwenen te zijn in de Nederlandse media. Dit terwijl deze oorlog maar zo’n 15 jaar geleden plaatsvond. In die tijd moesten meer dan 800.000 Kosovaarse Albanezen vluchten voor het Servische leger, dat er een etnische zuivering uitvoerde. Dit zijn mijn ervaringen als antropologiestudente in dit kleine landje, waar de herinnering aan oorlog bij de inwoners zelf nog vers in het geheugen staat.
Om 11 uur ’s avonds komen mijn reisgenootje en ik in de hoofdstad Pristina aan. Een lieve taxichauffeur rijdt ons naar ons kleine hostel. In tegenstelling tot onze vorige, toeristische, bestemmingen Belgrado en Budapest, hadden we hier maar keuze uit zo’n vijf hostels. Pristina is duidelijk geen toeristische hotspot. Ons hostel ligt aan een centraal plein, dat een moderne uitstraling heeft. De gebouwen zijn hier nieuw en er zijn hippe cafeetjes en restaurantjes aan beide kanten. Wanneer we een avondwandeling over dit plein maken, ontmoeten we twee jongens en worden we meteen geconfronteerd met de oorlog: de één was met zijn familie naar Luxemburg gevlucht en is hier nu op vakantie, de ander heeft zijn vader aan de oorlog verloren. We nemen afscheid van hen en duiken ons bed in om de volgende dag vroeg op te staan: tijd om Pristina te verkennen.
Wanneer we het oudere gedeelte van de stad binnenlopen, zien we de minaret van de centrale moskee boven de straten uitsteken. De huizen hier zijn verouderd, de muren geblakerd en bespoten met graffiti en elektriciteitsdraden zijn over de straten gespannen in de lucht. Nogal een tegenstelling met het moderne plein waar we gisteren over liepen. We lopen de bazaar op, waar druk wordt gegeten, gewogen, gekocht en verkocht. Hier zijn we een nogal ongewoon gezicht (twee blonde meisjes, waarvan één met een grote camera om haar nek) en staart iedereen ons aan. Echter niet op een vervelende manier: mensen lachen naar ons, roepen ‘hallo’, willen op de foto of beginnen een gesprekje. In het cafeetje waar we koffie drinken, weigert de eigenaar ons te laten betalen.
De mensen lijken het leuk te vinden dat we hun stad en land bezoeken, wellicht omdat hier zo weinig toeristen zijn. In de gesprekken die we met hen voeren, komt opnieuw de oorlog steeds naar voren. Omdat veel mensen hun land moesten ontvluchten om elders een nieuw leven op te bouwen, spreken sommigen nu verassend goed Duits of Engels. Hierdoor gaat communiceren makkelijker dan in bijvoorbeeld Servië. Na de oorlog is een deel van de vluchtelingen teruggekeerd naar Kosovo en nu lijken ze ons te willen laten zien dat hun land veel meer heeft dan een droevig verleden. Ze vertellen ons trots hoe goed hun hiphop is en hoe mooi de meisjes hier zijn.
De familie van de jongen die we op de eerste avond ontmoetten, biedt ons een lift helemaal terug naar Luxemburg aan. Hiervoor moeten we wel eerst door Servië, het land waarmee Kosovo in oorlog was. Na twee uur wachten bij de grens, worden onze paspoortstempels eindelijk goedgekeurd en mogen we het land in. Zo snel mogelijk racen we Servië door, want de familie voelt zich hier niet veilig. Pas in Kroatië durven ze uit te rusten. De rest van de reis naar Luxemburg rijden we gelukkig normale snelheden.
Hoewel de oorlog steeds naar voren kwam in mijn bezoek aan Kosovo, is het niet eerlijk het land enkel daarmee te associëren. Kosovo heeft misschien een triest verleden, maar is daarentegen nu een door toeristen grotendeels onontdekt land waar je ontzettend gastvrij wordt ontvangen door de inwoners. Laten we daarom stilstaan bij Kosovo’s verleden, maar het land ook vooral een nieuwe kans geven: breng tijdens je reis door Oost-Europa een bezoekje aan Pristina, je zult er geen spijt van krijgen.
