Trauma en vervreemding, waarheid en verzoening
Tekst /// Sacha Tijmstra
Afbeelding /// Neeta Lind
In deel 1 van dit tweeluik sprak ik over de omstandigheden rondom het begrip Indian Residential Schools (IRS) in Canada. In 1996 werd de laatste IRS gesloten, maar de nasleep van deze scholen is echter lang en bovendien nog voortdurend. Wat gebeurde er daarna? En nu?
Als de kinderen terugkwamen bij hun familie waren ze vaak zo veranderd en vervreemd van hun eigen cultuur dat hun ouders hen nauwelijks meer herkenden of zelfs wilden erkennen. Velen spraken de taal van hun ouders niet meer, terwijl hun ouders geen Engels of Frans konden, en van de gebruiken wisten ze ook weinig. Hun haar was kort en gekamd en ze zagen eruit als ‘blanken’. Daarom zijn er uiteindelijk veel inheemse mensen in de stad beland, omdat zij zich niet langer thuis konden voelen bij hun familie of stam. Omdat ze echter weinig scholing hadden gehad en vaak worstelden met een trauma, kwamen ze ook hier in armoedige omstandigheden of zelfs op straat te leven.
Voor hun familie zagen zij eruit als ‘blanken’
Vandaag de dag betekent dit intergenerationele trauma veel geweld, doordat het gewelddadige gedrag in de scholen overgenomen is door de leerlingen, die dit in hun ouderschap weer hebben overgenomen; drugs- en alcoholmisbruik, omdat er weinig gezondheidsvoorzieningen en geestelijke begeleiding is; en een hoge mate van familiedesintegratie, omdat velen moeite hebben met bonding en weinig ouderschap skills hebben omdat ze dit deel van de opvoeding gemist hebben. Zeker negentig procent van de inheemse bevolking voelt de gevolgen van deze scholen. De inheemse bevolking is overgerepresenteerd in het criminele systeem en in de dakloze bevolking. Men hoeft Main Street in Vancouver maar af te lopen, de enige plek waar daklozen in Downtown nog mogen zitten, en je ziet ze. Daarnaast zijn vele culturele kenmerken zoals talen, gebruiken en tradities deels of geheel weggevaagd. Daarom kan het assimilatiebeleid van Canada gezien worden als culturele genocide.
Zeker negentig procent van de inheemse bevolking voelt de gevolgen van deze scholen
In 1998 zette de Assembly of First Nations (AFN) de Indian Residential School Resolution Unit op. Dit zorgde voor een nationaal gesprek over IRS en uiteindelijk leidde dit tot de Indian Residential School Settlement Agreement op 10 mei 2006. Dit is de grootste class action settlement in Canadese geschiedenis. Pas in juni 2008, lange tijd nadat bekend was wat voor leed daar destijds werd en nu nog wordt aangericht, bood de destijds premier Harper pas een excuus aan voormalige studenten van Indian Residential Schools
Uit deze overeenkomst kwam verder ook de in 2009 opgerichte Waarheid- en Verzoeningscommissie (WZC). Dat woord kennen jullie wellicht vanuit Zuid-Afrika, waar het werd opgericht om de verstrekkende gevolgen van de apartheid te onderzoeken en de gevolgen te bemiddelen. Ook voor Canada bleken de wandaden van de regering zo groot, dat deze commissie werd opgezet om kennis, en daardoor erkenning, over de gebeurtenissen te verspreiden, en om actie te ondernemen de gedane zaken achter te laten en samen verder te gaan. In december 2015 is de WZC afgesloten, omdat de onderzoeken klaar zijn en aanbevelingen zijn opgesteld. Nu is het National Centre for Truth and Reconciliation opgezet om een thuis te geven aan deze documentatie.
Daarnaast is er onafhankelijk onderzoek gedaan naar de uitgebreide fysieke en seksuele mishandeling. Schokkend is de lijst die de verschillende misdaden gelijkstelt aan compensatiepunten waar uiteindelijk een geldsom tegenover staat. Dit staat bekend als de common experience payments en de teller voor deze betalingen is reeds opgelopen naar 1,6 miljard Canadese dollar. Helaas komen deze betalingen voor velen te laat en zullen deze bedragen bovendien nooit het leed dekken wat voort is gekomen uit deze IRS.
Er is veel hoop gevestigd op de nieuwe premier: Justin Trudeau, die zowel de milieuproblematiek als de inheemse kwesties – veelal met elkaar verbonden – meer belooft aan te pakken. Uit deze geschiedenis wordt in ieder geval duidelijk dat kolonialisme en onderontwikkeling niet alleen plaatsvinden in de global South: ook binnen westerse, rijke landen leven bepaalde groepen in de schaduw. Geen ver-van-je-bed-show dus en een imperatief om ook daar meer onderzoek naar te doen.
