TÊTE À TET /// Katy als prisma
Peer van Tetterode –
In elk Amsterdams metrostation hangt een poster met een jonge vrouw erop, opgemaakt en aangekleed als een driehoek met regenboogtinten. Het betreft hoogstwaarschijnlijk mevrouw Katy Perry verkleed als een prisma (?!), aangezien haar naam en de tour naam –‘prismatic world tour’ in koeienletters boven haar poppenhoofd staat gegraveerd. Ze doet een wereldtournee en vliegt langs Ziggo Dome, Amsterdam. Persoonlijk kende ik de madame alleen uit de clip van haar liedje ‘California Gurls’ samen met Snoop Dog [fonetisch: snoepp-dók]. Misschien moet ik persoonlijk niet in gaan op wat ik van haar vind maar wat mij een beetje opvalt is dat ze net als andere populaire tijdgenoten erg dramatisch zingt en altijd als een computer-Barbie-bot op verdraaide stemhoogte. De populaire muziek van tegenwoordig lijkt wel een grote auto-tune operette te zijn geworden. Goed, mijnheer de zuurpruim, over smaak valt te plottwisten.
Terug naar de poster. Wat mij opviel aan elke poster was dat er al van tevoren het label ‘uitverkocht’ op was geprint. Waarom worden er posters gedrukt voor concerten die van te voren uitverkocht zijn? Dat is als een paar schoenen in de etalage van een schoenenwinkel zetten die niet te koop zijn, maar er gewoon maar staan omdat ze bij het behang passen, zou je zeggen…
Om hier verder op in te gaan verbreed ik de focus, we gaan het niet alleen over Katy hebben, en we gaan het ook niet alleen over antropologie hebben hier. Ik heb me namelijk rot gezocht om wat relevante antropologische lectuur te vinden over ‘celebs’, afgezien van Bollywood (toch vaak op de achtergrond). Misschien heeft het ermee te maken met waar antropologe Rivke Jaffe in Folia Magazine de lezer op wijst, namelijk dat populaire media tot voor kort gewoon werd gezien als de kost van de lichte geesteswetenschappen. Jaffe heeft een tijd terug een wetenschappelijke conferentie georganiseerd voor wetenschappers en artiesten om te discussiëren over hiphop, iets dat volgens haar een vijftal jaar geleden nog al werd uitgejouwd in de antropologische kring. Antropologen moeten immers veldwerk doen tussen mensen en niet met de koptelefoon. Het is een moeilijke kwestie, omdat het een vluchtig sociaal veld betreft, dat van kleur verandert als een stoplicht en over de gehele wereld verschillende creatieve wortels schiet. Veldwerk onder de sterren is toch een vorm van ‘studying up’, ook nog niet echt populair. De meest menslievende ‘holistische’ wetenschapper verdiept zich liever in het dagelijks brood, dan in de spelen.
Er is wel een trend te ontwaren in de sociale wetenschappen, een toenadering tot dit veld. Zo vonden sociaalgeografen/politicologen Elizabeth Currid-Halkett & Allen J. Scott, om de een of andere reden wel de tijd om zich over de kwestie ‘celebrity’ te buigen. Op antropologen komt dit artikel erg vaag over. Er worden grote algemene ideeën uitgezet om de situering van beroemdheid te beschrijven die vervolgens niet getoetst worden aan een casus en eigenlijk gewoon een beetje blijven zweven. Wat ze wel goed doen is het schetsen van de context. Zo stellen ze dat beroemdheden een nieuwe rol hebben gekregen die samenhangt met de omschakeling van het mondiale economische systeem. Dit nieuwe kapitalisme is meer gebouwd op diensten en emotioneel, creatieve arbeid in tegenstelling tot het arbeider versus kapitalist ‘Fordistisch’ systeem. Sterren concentreren zich van ousdsher in de grote metropool waar ze een groei heeft doorgemaakt van adelijk, zelfs koninklijk figuur naar de Hollywood of post-Hollywood variant, namelijk de ster die iedereen kan worden. Deze ‘from zero to stardom-mythe’ wordt constant gevoed door iets wat C.H. en S. aanduiden als de ‘technologies of intimacy’, de sterren moeten zo dicht mogelijk komen, zodat er een hoop blijft op aanraking, maar toch ook zo ver weg dat ze aanbeden blijven worden. We moeten ze verinnelijken. In deze voornoemde context fungeert de ster als zowel een merk of brand als een personificatie van een ‘commodity fetisj’ in één, de ster boost zowel de verkoop van producten als dat zij of hij ervoor blijft zorgen dat er een tergende concurrentie blijft bestaan in de creatieve industrie (en er weer wordt afgeroomd aan de top).
Op die manier zit Katy in ons allemaal, gelukkig is er iemand die al dat verblindende sterrenlicht kan opsplitsen in gekleurde stralen. Katy, onze prisma. Katy is niet uitverkocht, ze zit in ons allemaal, of je nu wilt of niet.
Link naar artikel:
Elizabeth Currid-Halkett & Allen J. Scott :
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877916613000179
Rivke Jaffe:
http://www.foliaweb.nl/magazine/20-4/
