Representatie: een onzichtbaar privilege

Tekst: Oscar Slagveer

Als kind van Surinaamse afkomst was het moeilijk om een goede afspiegeling van mezelf te vinden op tv. Er was vrijwel altijd wel op één personage met een kleur en sommige shows hadden er toen zelfs meerderen. Toch betekende dit niet dat ik me daarom gepresenteerd voelde. Waarom was dat er vaak bijvoorbeeld maar één donker personage in de gehele show? Waarom had van alle zes de feeën alleen de donkere fee geen interessant achtergrondverhaal? Waarom helpt de donkere jongen altijd met de problemen van de witte jongen maar is het nooit andersom? Het zijn vragen waar je je als kind misschien niet direct bewust van bent maar wel onbewust in je opneemt. Tegenwoordig wordt diversiteit steeds meer gezien als een vaste norm in de media. Het is daarom belangrijk dat men zich er bewust van wordt dat ware diversiteit niet alleen draait om een aanwezigheid van verschillende rollen maar ook om hoe deze rollen worden toegepast en wat zij verder inhouden.

Voor decennia heerste er een stigma dat mediamagnaten ervan overtuigde dat gekleurde mensen op prominente plaatsen in een mediacampagne zou leiden tot een daling in winsten. Zo maakte Sean Byrnes, stylist bij the Cosmopolitan, in 1992 de beroemde quote: “als je een donker meisje op de cover zet dan daalt de verkoop…witte modellen verkopen beter het gaat daarom gewoon om zakendoen…”. Dit was een mindset die ertoe leed dat in 2011 slechts 5% van de hoofdrollen binnen Amerikaanse tv-series bestond uit niet-witte acteurs. Voor veel kinderen die een groot gedeelte van hun wereldbeeld haalden uit de media, was het daarom een aparte tijd om in te leven. Vaak moest je jezelf zien te plaatsen in personages die enkel functioneerden als kleine bijrollen of als ondersteuning voor de witte hoofdrol. Bij elk rollenspel op het speelplein stond jouw personage daardoor ook vrijwel vast en had je geluk als je blij was met de enige gekleurde rol die voor jou beschikbaar was. Alhoewel je je als kind over het algemeen ondanks dit allemaal nog steeds wel kan vermaken, liet dit altijd een naar gevoel na dat je pas in je puberjaren langzaam begint te begrijpen.

Met de komst van de succesvolle films als Black Panther, Parasite, en Crazy Rich Asians waarin alle rollen gespeeld werden door gekleurde acteurs bleek hier ineens verandering in te komen. Het stigma dat een gekleurd persoon in de voorgrond van jouw product zou leiden tot een daling in winsten, was verbroken. Ineens was diversiteit iets waar iedereen het over had en werd het onacceptabel om geen diversiteit in je films, covers of series te hebben. Het woord was ineens overal maar toch was er iets mis. Alhoewel er wel meer rollen waren met gekleurde personages, was de significantie van deze nieuwe ‘gekleurde’ rollen vaak onveranderd. Veel van deze rollen waren namelijk nog steeds gefocust op het ondersteunen van een witte hoofdrol. Zo heeft als een show als Sex Education legio gekleurde acteurs maar is het verhaal nog steeds gecentreerd rond twee witte personages genaamd Maeve en Otis. Ook in de razend populaire vervolgfilms van de Star Wars reeks waren er legio gekleurde acteurs in een ondersteunende rollen maar enkel witte acteurs in de hoofdrollen. Uit een studie van de universiteit van Los Angeles bleek dat in 2017 nog steeds slechts 2 van 10 hoofdrollen gespeeld werd door een gekleurde acteur. Overigens bleek dat dit probleem zich ook achter de schermen voordeed. Zo waren er in 2017 minder dan 1 uit 10 filmschrijvers afkomstig uit een minderheidsgroep. Alhoewel men er nu dus vanuit gaat dat het negatieve stigma over gekleurde mensen in de media verdwenen is, blijft het maar de vraag of dit echt waar is.

Uiteindelijk is verandering een proces dat vaak veel tijd in beslag neemt. Diversiteit is niet iets dat men met een paar films ineens kan instellen. Het vergt een gehele omslag in zowel de cultuur als de manier waarop mensen denken. Het is een strijd die niet makkelijk gewonnen zal zijn. Dit betekent echter niet dat men zichzelf tevreden moeten stellen met de geringste vorm van overwinning. ‘Diversiteit’ in de meest letterlijke vorm van het woord is er nu maar het is nog niet perfect. Het is daarom van belang dat alle bevolkingsgroepen samenwerken en blijven pushen om tot een tijd te komen waarin er geen enkel kind meer is dat zich onzichtbaar voelt voor de media.