Keeping up with you, me and the Kardashians
Met duizenden selfies houdt Kim de samenleving de spiegel voor
Tekst: Eva Frijns
Beeld: Oscar Slagveer
‘Kim, would you stop taking pictures of yourself? Your sister is going to jail.’ Dit is een van de beroemdste uitspraken van momanager (moeder en manager) Kris Jenner tegen haar dochter Kim Kardashian in het programma Keeping Up with the Kardashians. De show wordt vaak afgedaan als een slecht televisieprogramma dat nergens over gaat, behalve een paar aandachtsgeile en talentloze vrouwen. Toch schuilt er achter deze hersenloosheid een programma dat de pijnlijke structuren van onze maatschappij weet bloot te leggen.
Even je verstand op nul en lekker hersenloos een reality-tv serie als Keeping Up with the Kardashianskijken, wie heeft dat nooit gedaan? Vooral onder jongeren zijn reality-tv series razend populair en een van de bekendste series is Keeping Up with the Kardashians. De Kardashians worden vooral geassocieerd met hun dikke billen, gebrek aan talent en hunkering naar aandacht. De familie is niet meer weg te denken uit de huidige populaire cultuur. De serie draait voornamelijk om momanager Kris en haar kinderen uit haar huwelijk met Rob Kardashian (advocaat van O.J. Simpson) en olympisch kampioen tienkamp Caitlyn Jenner (eerder bekend als Bruce Jenner tot haar transitie in 2015). De welgestelde familie die zich eerder al waande in beroemde kringen, verkreeg hun bekendheid bij het grote publiek vooral dankzij een uitgelekte sekstape van Kim Kardashian in 2007 en de show Keeping Up with the Kardashians die kort daarop werd uitgebracht. Hoewel de serie een leven in beeld brengt dat ver van velen van ons eigen leven afstaat, komt het toch dichterbij dan verwacht.
Privé tv in het openbaar
In Keeping Up with the Kardashians volgt de kijker het leven van de verschillende vrouwen en krijgt hierdoor een inkijkje in het leven van deze beroemdheden. In tegenstelling tot veel andere series, waarin onder andere gebruik wordt gemaakt van plot twists en spannende verhaallijnen, staat bij deze show het plot niet centraal omdat het programma de ‘gewone’, dagelijkse werkelijkheid van een beroemdheid moet weergeven. In een wereld waarin je elke dag meerdere pushmeldingen krijgt van de nieuwste gebeurtenissen, vertelt de show van de Kardashians juist op een rustige manier de levensverhalen van de vrouwen achter het nieuws.
Afleveringen van het programma spelen zich vooral bij de vrouwen thuis af. De kijker volgt bijvoorbeeld een gezellige lunch, een vakantie naar een luxe oord of de voorbereidingen voor het jaarlijkse kerstfeest. Deze voorbereidingen zijn een proces dat vaak gevuld is met familiair gekibbel en gedoe, wat voor veel kijkers vast herkenbaar is. De uitkomt, het feest zelf, kan daarentegen niet verder weg staan bij het kerstfeest van de kijker. De duurste decoraties, hapjes en jurken worden uit de kast gehaald en de bekendste beroemdheden passeren de revue. Je kunt je ogen uitkijken bij de activiteiten die de Kardashians dagelijks ondernemen. Het kalme tempo van deze show en de nutteloosheid die het met zich mee lijkt te brengen, kunnen gezien worden als het tegenovergestelde van wat het neoliberalistische discours vraagt van jongeren. Centraal in deze gedachtegang staat onder andere productiviteit en verantwoordelijkheid voor je eigen succes. Ook je vrije tijd moet eraan geloven, als je succesvol wilt worden. De populariteit van een programma als dat van de Kardashians kan onder jongeren dan ook gezien worden als een vlucht en tegenreactie van deze gedachtegang. Maar in de zoektocht naar ontsnapping aan deze neoliberalistische gedachtegang, kijken jongeren juist naar een genre dat bestaat dankzij het neoliberalisme.
In het neoliberalisme is de grens tussen werk en privé vervaagd. Dat deze twee aspecten steeds meer in elkaar overlopen, is bijvoorbeeld zichtbaar in de functie van momanager die Kris Jenner inneemt. Zo moet het privéleven niet alleen bijdragen aan de mogelijkheid om succesvol te worden, door ook in de vrije tijd productief bezig te zijn, maar is het privéleven op zichzelf ook een product geworden. Met name het privéleven van een beroemdheid is een product geworden dat in grote getalen gecommodificeerd en verkocht wordt. Er zijn hele bedrijfstakken die winst maken door het verkopen van informatie over privézaken, zoals talloze tijdschriften, tv-programma’s en websites. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan de Story en Privé of RTL boulevard waarvan het verdienmodel gebaseerd is op het verspreiden van privédetails over beroemdheden. Maar ook het genre reality-tv komt voort uit deze commodificatie van het privéleven van beroemdheden. Zo is ook het privéleven van de Kardashians door middel van de show gecommodificeerd. De commodificatie van de Kardashians blijft niet alleen bij de show; ook op sociale en geschreven media zijn de vrouwen populaire ‘producten’. Het leven van de Kardashians is dan ook regelmatig voorpaginanieuws, waarbij zij ook in kwaliteitsmedia vaak aan bod komen. Toen bijvoorbeeld bekend werd dat Kim en Kanye West gingen scheiden, werd dit gepubliceerd op bijna elk mediaplatform, van NU.nl tot de NRC. Hoe de vrouwen in de media worden weergegeven, is een thema dat ook regelmatig wordt aangehaald in de show. Ze proberen bijvoorbeeld het aanhoudende gerucht dat Kim haar billen heeft laten vergroten in de serie te ontkrachten door Kim een röntgenfoto van haar billen te laten maken. In deze foto zijn namelijk geen implantaten te zien. Ook hun ‘talentloze’ reputatie komt aan bod wanneer Kris op vakantie drinkt uit een wijnfles zonder de fles aan te raken met haar lippen: And they say we have no talent.
In het programma wordt uitgegaan van een bepaalde mate van kennis die de kijker over de gebeurtenissen in de levens van deze vrouwen heeft opgedaan dankzij de media. Doordat hun levensgebeurtenissen als nieuws worden bestempeld en breed worden uitgemeten in de media, wordt de kijker aangemoedigd om het programma te kijken om meer achtergrondinformatie over deze gebeurtenissen te krijgen. Na bijna elk schandaal dat aan bod komt in de media, kan ook ik niet wachten om weer de nieuwste afleveringen te zien om het verhaal ‘achter de schermen’ te zien te krijgen.
Het aanhoudende succes van Keeping Up with the Kardashians komt onder andere voort uit deze connectie tussen het programma en de verschillende media. Waar veel andere tv-programma’s in toenemende mate kijkers verliezen, weet deze show de kijkers keer op keer weer aan te zetten om het programma te kijken. Dankzij de show, die het achtergrondverhaal biedt in al dit nieuwsgeweld, kunnen de Kardashians hun kant van het verhaal vertellen. Een grote rol in dit verhaal is weggelegd voor hun uiterlijk en het vele werk en geld dat ze steken in het onderhouden, verbeteren en ‘zo goed mogelijk’ maken van hun lichaam.
Uiterlijk te koop
‘Ok girls, the FBI is here – look your best’ , schreeuwt Kris naar haar dochters wanneer een auto komt aanrijden. De FBI brengt een bezoek aan de Kardashians voor een onderzoek naar de mogelijke verspreiding van privéfoto’s van een van de zussen. In deze situatie zou je als kijker verwachten dat de Kardashians zich bezig zouden houden met alles behalve hun uiterlijk, maar het eerste wat Kris benadrukt is: je uiterlijk is het belangrijkst voor een goede indruk en een succesvol resultaat.
In het succesverhaal van de Kardashians is hun uiterlijk de sleutel geweest. In de show staat het belang van een goed uiterlijk dan ook vaak centraal. Dit is kenmerkend voor de huidige tijd waarin, onder invloed van sociale media, uiterlijk steeds belangrijker is geworden. Zo is het lichaam een product geworden, dat gedisciplineerd, gemonitord en aangepast kan worden. De Kardashians hebben een grote rol gespeeld in deze ontwikkeling en de huidige schoonheidsidealen. In het programma laten de vrouwen zien hoeveel moeite zij doen om de excentrieke lichamen te krijgen waar zij bekend om staan. Hun grote billen en smalle taille zijn hun handelsmerk geworden. Ze schromen niet om hiervoor gebruik te maken van een verscheidenheid van schoonheidsbehandelingen, sportsessies en plastische chirurgie. Dit heeft bijvoorbeeld geresulteerd in het uitzonderlijke lichaam van Kim Kardashian, die zelfs een champagneglas op haar billen kan laten balanceren. De Kardashians benadrukken dat een vrouw alles moet proberen om haar zelfvertrouwen te behouden of te verbeteren. De maakbaarheid van het vrouwelijk lichaam en de verantwoordelijkheid die de vrouw zelf moet nemen om een goed lichaam te krijgen komt hiermee ook keer op keer naar voren. Vrouwen onder elkaar horen elkaar ook te steunen in deze processen. Een veelvuldigheid van cosmetische ingrepen komt in detail in beeld in de serie. Wanneer momanager Kris haar oorlellen laat verkleinen, omdat ze hier niet langer tevreden over is, stelt Kim: do what you got to do. If you have to cut half your ear off, all good. I’m here to support you.
De mate en manier waarop plastische chirurgie wordt weergegeven in het programma en op de sociale media van de Kardashians, normaliseert het gebruik ervan. Dure schoonheidsbehandelingen en de operaties komen uitgebreid in beeld. Daarnaast wordt herhaaldelijk de nadruk gelegd op de autonomie van de vrouw om deze keuzes zelf te maken. Door dure behandelingen en operaties te kopen kan het lichaam van de vrouw vervolgens ‘verbeterd’ worden. De toenemende populariteit van plastische chirurgie onder jongeren wereldwijd is dan ook geen toeval. Alleen al in Nederland is het aantal jongeren dat gebruik maakt van plastische chirurgie in tien jaar tijd met 258% gegroeid. De nadruk op de maakbaarheid van het lichaam en het belang dat een vrouw zich hiermee bezighoudt, heeft dus ook zijn invloed gehad op de samenleving, met name op jongeren. De producten die de Kardashians promoten, die zogenaamd zouden helpen om een uiterlijk zoals zij te krijgen, worden vaak bekritiseerd omdat ze een ongezond en onrealistisch idee verkopen. Bovendien hoeft en hoort het succes van een vrouw niet af te hangen van uiterlijk, zoals dat bij de Kardashians wel het geval was.
Reality-tv: het archief van de 21e eeuw
Reality-tv shows als Keeping Up with the Kardashians bieden een rustig alternatief voor jongeren in een wereld waarin alles steeds sneller en productiever moet. Het programma wordt vaak gezien als slechte televisie, die de kijkers niets meegeeft. Maar niets is minder waar; het programma legt juist de pijnlijke structuren van onze huidige samenleving bloot. Zo geeft het inzicht in de gevolgen van het neoliberalisme, waarbij de scheiding tussen werk en privé is vervaagd.
Daarnaast is de invloed van de Kardashians niet te onderschatten. Door middel van het programma worden opvattingen over schoonheidsidealen versterkt. Neerkijken op dit programma als een nutteloze show met talentloze vrouwen in de hoofdrol is dan ook niet gepast. Wie inzicht wil verkrijgen in heersende opvattingen en idealen in de huidige maatschappij kan niet om de Kardashians heen.
