Groningen beeft

‘Toen kwam het besef: dit is een aardbeving. Ik dacht: het dak is ingestort en nu ben ik mijn kind kwijt. Bovenaan de trap gooide mijn dochter de kat aan de kant, ze stortte zich naar beneden en toen zijn we meteen naar buiten gegaan’. Dit is het verhaal van Sylvia en vele andere Groningers die een aardbeving hebben meegemaakt.

Tekst // Jasper Knegt
Beeld // Tobiah Palm

Het verhaal van Sylvia is een van de ‘bevingsverhalen’ die staan beschreven op de website van het Groninger Gasberaad. Het Groninger Gasberaad is een organisatie dat het Groningse landschap wilt beschermen en opkomt voor de bewoners binnen het aardbevingsgebied. Veel Groningers binnen het aardbevingsgebied hebben een gelijkwaardig verhaal met dat van Sylvia.
In dit jaar hebben er 78 aardbevingen plaatsgevonden in het aardbevingsgebied. De zwaarste aardbeving van het afgelopen jaar was 3,4 op de schaal van Richter in Zeerijp op acht januari. Deze aardbevingen ontstaan door aardgaswinning en omdat de aardbevingen redelijk dicht bij de aardbodem ontstaan, kan er veel schade ontstaan. Al sinds de jaren zestig wint Nederland gas in Groningen.
De Minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes, stelt dat de gaskraan in 2030 definitief dichtgaat. In het kabinet is dit besluit positief ontvangen. De Groningers waren hier eerst blij mee, maar omdat Wiebes wél wacht met het versterken van de Groningse huizen, is de stemming omgeslagen. Volgens het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, het KNMI, kan het nog jaren duren voordat de aardbevingen, na het dichtdraaien van de gaskraan, ophouden. De angst voor aardbevingen blijft voor veel Groningers een dagelijkse realiteit.
Sylvia draagt een ketting met een afbeelding van het verscheurde Groningen, met Loppersum als het epicentrum van de aardbevingen. In Loppersum hebben alleen al dit jaar 23 aardbevingen plaatsgevonden. Pas sinds kort gaat het beter met Sylvia. Dankzij therapie schrikt zij nu niet meer wakker midden in de nacht, wanneer er een auto langs haar huis raast. Sylvia bemerkt wel een verandering in Loppersum. Waar het eerst een open en sociaal dorp was, hebben de mensen nu kortere lontjes gekregen.

De nasleep van een aardbeving

Het kabinet heeft in oktober 2018 besloten om 1,15 miljard euro beschikbaar te stellen voor de provincie Groningen. Zij stellen dat deze investering nodig is om het gebied leefbaarder te maken. De regering wil hiermee de schade compenseren, die is aangericht door de gaswinning.
Veel mensen in het aardbevingsgebied in Groningen leven met angst voor nieuwe bevingen en zijn woedend op de overheid en de Nederlandse Aardolie Maatschappij; de NAM. Dit is de partij die het aardgas uit de grond onttrekt in Groningen.
De schadevergoeding die de Groningers ontvangen wordt regelmatig aangemerkt als ontoereikend. Zo hebben bewoners in het aardbevingsgebied scheuren in hun muren en is de vloer verzakt. In veel gevallen krijgen veel Groningers geen schadevergoeding of moeten zij door een woud van regels heen om schadevergoeding aan te vragen. Veel Groningers zijn hierdoor het vertrouwen in een toereikende compensatie voor de schade kwijt. Zo ook Julius, een meneer uit het Groningse Kantens. Voordat de aardbevingen begonnen, hield hij van tuinieren en  wilde hij zijn tuin zo perfect mogelijk op orde houden. Hij heeft het tuinieren moeten opgeven door de enorme stress die hij ervoer over de schadeafhandeling van zijn huis. Zijn huis is onveilig omdat de draagmuren van het plafond zijn verzwakt en hij is bang dat het plafond, wanneer er een aardbeving plaatsvindt, met een sterke klap naar beneden zal storten. ‘Soms denk ik: laat het plafond maar op mijn hoofd vallen, dan ben ik van al dat gedoe af.’ Net als veel andere Groningers voelt Julius zich niet meer veilig in zijn eigen huis.

Bevingsstress

Veel Groningers kampen met gezondheidsklachten gerelateerd aan de bevingen. Zij beleven een onveilig gevoel en hebben last van hartkloppingen, slaapproblemen en hoofdpijn. Ze ervaren het gevoel geen controle meer te hebben over het eigen leven. Hun eigen plek, het huis, is niet meer veilig. Er is zelfs een heuse markt ontstaan voor de begeleiding van de angstverwerking van de gedupeerden. Zo is de polikliniek in Delfzijl gespecialiseerd in de behandeling van psychische klachten door aardbevingen.
Tevens blijkt uit onderzoek naar ‘bevingsstress’, door de Rijksuniversiteit Groningen, dat Groningers met aardbevingsschade twee keer zoveel stressklachten ervaren. Ze staan er in de ochtend mee op en gaan er in de avond mee naar bed. Zo vertelt een van de ondervraagden aan de onderzoeker, dat hij momenten heeft gehad waarop hij dacht: ‘ik trek het niet meer, ik ga nu naar de NAM-locatie en steek het in de brand’. Uit ditzelfde onderzoek blijkt dat op basis van wetenschappelijke literatuur over gezondheidsklachten, dat de klachten naar aanleiding van de aardbevingen kunnen leiden tot minstens vijf doden per jaar. Dit als gevolg van een slechte gezondheid en de psychische problematiek.

Erkenning

Volgens De Groene Amsterdammer is Groningen een kolonie geworden van Nederland. De provincie is door de natuurlijke rijkdom van de bodem winstgevend geweest voor de Nederlandse staat. Hier hebben de bewoners de hoofdprijs voor betaald, met scheuren in hun huizen. Nederland buit op deze manier zijn eigen inwoners uit ten behoeve van een economisch winstoogmerk.
Gaswinning geeft de Groningers ook identiteit. De strijd tegen de gemeenschappelijke vijand, de NAM, zorgt voor een gevoel van saamhorigheid binnen de groep die aardbevingen hebben meegemaakt. Deze strijd was ook te zien bij het tractor protest tegen de overheid. Een lange stoet tractoren reed eind januari 2018 richting het Binnenhof in Den Haag.
Eveneens bestaan er protesten tegen de gaswinning door de internationale organisatie: OneWorld . Zij bezetten de ingang van de NAM-locatie in Groningen en eisten dat Shell en de NAM stoppen met het winnen van gas in Groningen. Onder de leus: ‘gas terug, genoeg is genoeg’, kwamen zevenhonderd nationale en internationale actievoerders bijeen om het op te nemen voor de Groningers. Aardbevingen hebben Groningers en het Groningse landschap veranderd. De politiek heeft ingegrepen, maar niet toereikend genoeg. Groningers zijn bang en gestrest.

Op 15 november 2018 heeft Eric Wiebes groen licht gegeven, om tot het einde van 2028 op elf plekken in Friesland, Groningen en Drenthe gas te winnen. De bewoners van deze plaatsen hebben 950 bezwaren ingediend en er zijn ruim tweeduizend protesthandtekeningen opgehaald. De bewoners zijn bang voor Groningse toestanden.