Generatie EU
Als je met een groep nieuwsgierige studenten naar een post-Sovjetstaat reist, gebeuren er twee dingen. Ten eerste worden uitbundige schranserijen en bacchanalen toegeschreven aan het proeven van lokale cultuur. Ten tweede wordt er links en rechts geloerd naar de achterwerken van de lokale bevolking. Zijn er mooie vrouwen hier? En mooie mannen? Wiens informant heeft de mooiste baard? En de grootste chatsjapoeri? Tot onze schrik merkten wij een gebrek aan oogvoer in het dagelijkse straatbeeld. Een zee van overheersend grijze haren en gebogen ruggen was de realiteit. Het ontbreken van twintigers was wel een zoektocht waard, hiervoor moeten we een stukje terug in de geschiedenis.
Rond het geboortejaar van de meeste redactieleden – 1991 – begon Georgië aan een nieuw hoofdstuk zonder de Sovjet-Unie. Dit was echter niet zonder slag of stoot gegaan; het conflict was al eeuwen gaande. Tussen 26 mei 1918 en 7 mei 1920 was er een minieme periode van vrede en ontstond de Democratische Republiek Georgië. Vervolgens werd het weer onrustig tussen Georgië en de Sovjet-Unie en in de vier jaar die hier op volgde, werden de Georgische aristocratie, geestelijken, intelligentsia en de welvarende bovenklasse uitgeroeid door de tegenpartij. Rond 1936 werden kolchozen, of collectieve boerderijen, opgezet waar bijna tweehonderdduizend Georgiërs naartoe werden gedeporteerd, bovenop de vijfduizend die werden vermoord. In 1960 kregen twee scholieren het voor elkaar een illegale Georgische onafhankelijkheid te verklaren in Kutaisi onder de naam Keto. Zij werden opgepakt, maar keerden in 1978 terug met protesten en een vrijheidsbeweging. Uiteindelijk werd in 1991 een referendum gehouden waarin werd voorgesteld om de Georgische onafhankelijkheid naar die van 1918 te herstellen. Hier stemde 98% van de bevolking mee in en het einde van de onderdrukking leek een feit. Een koers richting de Europese Unie werd het nieuwe ideaal. Ware het niet dat het communistisch gedachtegoed nog diep in de hoofden van de bevolking genesteld zat.
Baby doom
Een angst voor het onbekende was het resultaat van deze omwentelingen en dit werd zichtbaar in het gedrag de bevolking. Na het wegvallen van het communistische sociale vangnet, ontstond er een minimale motivatie om kinderen te krijgen. Als gevolg werden er ook maar weinig geboren. Dit valt op in de straten van Tbilisi, het Open Air festival en op de universiteiten waar wij zijn geweest. Een aantal twintigers migreren naar West-Europa, met name Duitsland, om au-pair te worden of ander heil te zoeken. Desondanks is het aanbod jongeren van de leeftijd 24 of jonger klein en de instroom uit Rusland, Oekraïne, Azerbeidzjan en Armenië relatief groot. Dit komt wellicht doordat de kwaliteit van scholing in Georgië hoger ligt, of een bepaald idee van vrijheid daar aantrekkelijk is voor migranten uit buurlanden waarin andere idealen nageleefd worden. Wanneer we aan een paar Georgische studenten vragen wat hun kijk is op Russische studenten, antwoorden ze dat ze veel empathie voor hun voelen en hopen dat zij op een dag in een vrij thuisland kunnen leven zoals de Georgiërs dat kunnen.
Wie wil er een iPhone?
Voor een land dat in de onzekere fase zit van het zoeken naar diens identiteit, is het ontbreken van twintigers een groot gemis. Juist omdat deze bevolkingsgroep veelal vernieuwing, modernisering en wellicht zo ook verwestersing zou kunnen brengen. Als reactie hierop lijkt de Georgische politiek zich voornamelijk te focussen op geld uit westerse investeerders, opdat deze het land richting EU zouden trekken. Simon Appleby, een Australische zakenman in agriculturele techniek, vertelt hoe Egyptische en Irakese zakenmannen na de Rozenrevolutie van 2003 op de stoep stonden om hun geld in Georgië te investeren, maar dat deze werden weggestuurd. Tevens laten de gewenste westerse investeerders (naast Simon) het afweten. De verantwoordelijkheid van het brengen van de begeerde modernisering ligt dus nog op de schouders van de ontbrekende jonge generatie.
De verantwoordelijkheid van het brengen van de zo begeerde modernisering ligt nog op de schouders van de ontbrekende jonge generatie
Studenten die wij op Tbilisi Open Air spraken, meenden dat het streven naar economische groei en verwestersing slechts een masker is van Georgië om zich bij de EU te mogen voegen, maar dat deze idealen niet door iedereen gedeeld worden. De communistische denkwijze zou nog erg aanwezig zijn onder de oudere bevolkingslaag, te zien in hun gebrek aan avontuurs- en ondernemersgeest. Dit is volgens de studenten ook wat zij hebben meegekregen van hun ouders, hoewel er ook een vrijere neoliberale wereld wordt gepromoot vanuit de overheid. In de gesprekken die wij met verschillende festivalgangers voerden, viel mij op dat er vaak gevraagd werd in welke landen wij allemaal waren geweest. Dan volgde er een rijtje met vakantielanden waar mijn ouders mij wel eens mee naartoe hadden gesleept. Als de vraag aan hen werd gesteld, was het antwoord toch ‘slechts Georgië, maar ik wil overal heen’.
Naar het Westen en omhoog?
Wellicht zijn er te weinig twintigers om Georgië de benodigde verwestersing en zo economische groei te geven om zich bij de EU te mogen voegen. Maar wanneer is weinig té weinig? Is niet één persoon met een iPhone genoeg om alle schapen over de dam te lokken? En is deze vorm van ontwikkeling wel echt gewenst in een land dat 50% agrarisch is en de politieke sprint naar verwestersing misschien niet kan bijhouden? Het gedachtegoed onder een groot deel van de bevolking, jong en oud, lijkt af te wijken van snelle verandering. De lege omhulsels van de gebouwen die Saakasjvili heeft neergezet om investeerders te lokken, geven fysiek bewijs voor het feit dat ontwikkeling van bovenaf niet altijd werkt. Het kan zelfs tegenstand oproepen onder de bevolking. Om een gebrek aan stem of een gebrek aan motivatie, als de bevolking niet hard genoeg roept dat ze verwestersing wil, dan zal de politiek moeten luisteren.
