Een duurzame samenleving: hoe begin je die?

We putten onze planeet uit. Milieuproblemen stapelen zich op en toch verandert er weinig. Om de aarde te redden is er verandering nodig op grote schaal. Maar hoe doe je dat? Tom van de Beek is ervan overtuigd dat projecten die klein beginnen, uiteindelijk iets groots teweeg kunnen brengen. Daarom richtte hij The Tipping Point op, om deze duurzame samenleving werkelijkheid te laten worden. Op een grijze woensdagmiddag bezocht ik hem aan de andere kant van het IJ.

Wie wel eens in Amsterdam-Noord komt, kent vast Café de Ceuvel. Maar niet iedereen weet dat de Ceuvel naast een café, ook een duurzame broedplaats is voor bedrijfjes. Op het terrein van de Ceuvel liggen zeventien gerenoveerde woonboten waar kunstenaars en creatieve ondernemers hun werkplek van hebben gemaakt. Tom van de Beek is één van hen en woonboot negen is de thuisbasis van The Tipping Point. 

Langzaam maar zeker geeft de planeet aan dat de grenzen bereikt zijn.

Overschreden grenzen
Tom is een aardige man en legt enthousiast, maar tegelijkertijd met een bloedserieuze ondertoon de filosofie achter zijn projecten uit. The Tipping Point vertaalt zich in het Nederlands naar ‘het beslissende moment’ en dankt haar naam aan het gelijknamige boek van Malcolm Gladwell. In dit boek wordt beschreven hoe iets van een idee een trend wordt, en hoe dit vervolgens wordt opgepikt door de massa. ‘The Tipping Point is bedoeld om vanuit de principes beschreven in het boek, bepaalde onderwerpen op de kaart te zetten die wij belangrijk vinden en waarvan we denken dat iedereen daar vanaf moet weten’, aldus Tom. Maar daar blijft het niet bij: ‘Vervolgens willen we dan ook de stap maken naar daadwerkelijke verandering en verbetering van de situatie’, zegt Van de Beek vastberaden. The Tipping Point opereert dan ook vanuit het idee dat we met z’n allen een omslag kunnen maken richting een duurzame samenleving, zolang voldoende mensen een kleine bijdrage leveren. Dat deze duurzame samenleving hard nodig is, daar is Van de Beek van overtuigd: ‘Langzaam maar zeker geeft de planeet zelf aan dat de grenzen bereikt zijn, of misschien zelfs al overschreden zijn.’

Ik wil de natuur de stad in brengen, en mensen uit de stad de natuur in lokken.

​Volgens Van de Beek is het probleem dat de connectie tussen mens en natuur is verwaterd. We maken gebruik van de natuur, we halen er onze grondstoffen en voedsel vandaan, maar we staan er wel buiten. ‘Op het moment dat er zo’n soort afscheiding ontstaat, althans in je hoofd, dan mis je een besef dat alles met elkaar samen hangt. Dit resulteert er vervolgens in dat we ook de effecten van ons handelen niet meer inzien en dat we op een gegeven moment dus tegen de grenzen van de planeet zullen aanlopen. Bijvoorbeeld doordat ecosystemen in elkaar zakken, dat de biodiversiteit gaat afnemen of dat de aarde zal opwarmen omdat we te veel CO2 de atmosfeer in blijven pompen.’ Met de projecten van The Tipping Point wil Van de Beek het idee dat we uitmaken van het grotere geheel terugbrengen. ‘Ik wil met de projecten eigenlijk twee dingen tot stand brengen: ten eerste meer natuur de stad in brengen en ten tweede meer mensen uit de stad de natuur in lokken.’

Van verticaal tuinieren tot bijen redden
Van de Beek vertelt gepassioneerd over zijn projecten. Zo heeft hij het over I Love Beeing, dat zich inzet voor het welzijn van de bij. Het gaat namelijk heel slecht met het diertje, de bijensterfte is wereldwijd heel hoog. ‘Met I Love Beeing zijn we een campagne gestart waarbij we bijenpaleizen en bijenkasten door de stad hebben geplaatst en cursussen urban beekeeping hebben gegeven.’ Dit alles om mensen bewust te laten worden van de potentiële ramp die bijensterfte heet. ‘We wilden bij deze campagne niet alleen de usual suspects bereiken, maar juist de mensen die bijvoorbeeld niet al GroenLinks stemmen.’ Ze kregen een paar van de beste actrices van Nederland zo ver om zich te laten bodypainten en fotograferen als bijtje. Deze foto’s plakten ze vervolgens op potjes biologische honing. ‘Uiteindelijk is het ons hierdoor gelukt de aandacht te trekken van bijvoorbeeld de Telegraaf, waar we anders misschien in de Trouw hadden gestaan,’ aldus Tom van de Beek.
Natuur op je Muur is een project dat verticale moestuinen levert. Waarom verticaal? Van de Beek vertelt: ‘Dat is natuurlijk heel handig op plekken waar weinig horizontale ruimte is, zoals in een stad.’ Vooral basisschoolklassen blijken een interessante doelgroep voor dit project. ‘Bij Natuur op je Muur hebben we een heel lespakket ontwikkeld waarbij een klas een heel seizoen doorloopt van september tot juni. In dat lespakket leert de klas alles over de groei van een plantje, de verzorging ervan, maar ook de bereiding van het voedsel dat ze verbouwen. Dan merk je dat kinderen daar eigenlijk heel weinig vanaf weten. Ze hebben geen flauw idee hebben waar hun eten vandaan komt en wat erbij komt kijken om dat uiteindelijk op je bord te laten liggen.’
Van de Beek lijkt vastberaden en heeft hierdoor mij wel weten te overtuigen. Met een project dat klein begint, kun je uiteindelijk iets groots teweeg brengen. Als we het voorbeeld van Tom van de Beek volgen en met zijn allen een bijdrage leveren, is de omslag naar een duurzamere samenleving misschien wel dichterbij dan we denken.