COP21 Parijs: Hoe zat ’t ook alweer?
De media staan bol van de #COP21 hashtags. Vanavond zal het nieuws wel ingaan op de uitkomsten van de klimaattop. Maar wat gebeurt er nou ook alweer precies tijdens de conferentie in Parijs, en hoe kwam deze tot stand? Uw groene correspondent legt het uit.
Frankrijk is de voorzitter en gastheer tijdens de COP21. De conferentie vindt plaats van 30 november tot en met 12 december 2015. De klimaattop is cruciaal vanwege de verwachte nieuwe internationale overeenkomst omtrent klimaatverandering: de afspraak om de opwarming van de aarde onder de 2 graden Celsius houden.
Wie zijn er in Parijs?
Zo’n 20.000 mensen die elkaar allemaal niet zo erg mogen komen in Parijs bijeen. Denk aan de heren Vladimir Vladimirovitsj Poetin en Obama, maar ook afgevaardigden van de EU, China en India zijn aanwezig. Al met al zullen er 195 staten vertegenwoordigd zijn. Nederland stuurt Rutte, maar ook minister Ploumen van Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking, staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur & Milieu en minister-president Eman van Aruba. Deze stoere wereldleiders doen hun superheldencape om en zullen met vereende krachten beloven de wereld te redden. Natuurlijk zijn er ook verschillende milieu-organisaties, lobbyisten en multinationals aanwezig.
Stoere wereldleiders doen hun superheldencape om en zullen met vereende krachten beloven de wereld te redden.
Iets met afkortingen
COP21 is de 21e sessie van de partijen die meedoen aan het kaderverdrag van de Verenigde Naties, het UNFCCC. Dit is een internationaal verdrag dat is voortgekomen uit de ‘Earth Summit’ die in 1992 in Rio de Janeiro, Brazilië, werd gehouden. Het kaderverdrag heeft als doel de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer te beperken, zodat we niet over 10 jaar allemaal moeten zwemmen een gevaarlijke menselijke invloed op het klimaat wordt beperkt. Dit kaderverdrag zelf bevat geen bindende doelstellingen voor de verlaging van de uitstoot van broeikasgassen.
Waarom heet het ding dan COP? Bij internationale verdragen wordt vaak een besluitvormend orgaan ingesteld waar de verdragspartijen jaarlijks of tweejaarlijks overleggen over de voortgang van de gemaakte afspraken onder het verdrag. Dit orgaan wordt de Conference of Parties genoemd. Ik denk dat COPttUNFCCC ook wel een onhandige afko zou zijn.
Iets met jaartallen
In de jaren ’60 van de vorige eeuw kwamen klimatologen er al achter dat de aarde opwarmt, en het duurde niet lang voor er een verband werd ontdekt met de toename van CO2 in de atmosfeer. Zoals altijd snel inspelend op de actualiteiten kwamen politici zo’n 30 jaar later bijeen en vormden de UNFCCC in 1992. Tijdens deze eerste klimaattop stelden ze vast dat er de uitstoot van broeikasgassen gereduceerd moet worden. Hoe? Daar… Praten we over een paar jaar wel over.
In 1995 bedachten ze dat er een protocol nodig was, dat vervolgens in 1997 werd ondertekend. Alle EU-lidstaten en nog 164 andere landen beloofden in het Kyoto-protocol de uitstoot van broeikasgassen in de periode 2008-2012 met acht procent te verlagen ten opzichte van 1990. De VS waren op dat moment overigens niet van de partij, Canada trok zich later terug en ‘ontwikkelende’ landen zoals China en India hoefden ook niet mee te doen aan het beperken van hun uitstoot. Heel zinvol dus. Pas in 2005 trad het Kyoto-protocol in werking. Na de geflopte klimaattop in Copenhagen van 2009 werd in 2012 besloten het Kyoto-protocol te verlengen tot 2020. Vorig jaar, in Lima, besloot de COP dat ieder land zelf mag bepalen hóe ze hun uitstoot zullen verminderen. Dit noemen ze INDCs, of Intended Nationally Determined Contributions.
Inmiddels vol zelfkennis bedachten de heren politici, 195 staten inmiddels, dat het wel handig zou zijn om vóór 2020 een idee te hebben hoe ze bij het aflopen van het Kyoto-protocol verder zullen moeten. Het idee van COP21 is dan ook een nieuw klimaatakkoord te bereiken dat in 2020 ingaat – wanneer het huidige verdrag van Kyoto afloopt – dat zich handelt rondom de INDCs.
Het doel van COP21
Het belangrijkste doel van de EU is om de opwarming van de aarde onder de 2°C te houden. Hiervoor is het belangrijk dat de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen in 2050 afneemt met ten minste 50 procent ten opzichte van 1990. In het jaar 2100 moet de uitstoot zijn teruggebracht tot het niveau van 1990. Verder wil het Europees Parlement dat in 2030 30% van de energie opgewekt wordt door duurzame energiebronnen. Maar… Hoe gaan we dat bereiken? Niet alle neuzen staan dezelfde kant op: Sommige landen willen liever economische ontwikkeling dan droge voeten. En een land als Groenland kan zelfs baat hebben bij de opwarming van de aarde. Tijdens de COP21 doen spelen we dus eigenlijk het grote concessie-spel met de kaarten ‘milieu’ en ‘kapitaal’. Eigenlijk gaat de conferentie dus net zo goed over sociale ongelijkheid als over klimaat.
Is de bestrijding van armoede niet belangrijker en dringender dan het tegenhouden van de opwarming van de aarde?
Problematiek
Natuurlijk is het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen niet eenvoudig te bereiken. We betalen allemaal de prijs als de aarde opwarmt, maar wie betaalt de prijs van de omslag? India, het meest bevolkte land na China, heeft zo’n 300 miljoen mensen die überhaupt geen gebruik kunnen maken van elektriciteit. Narendra Modi wil dus liever dat eerst oplossen – en dat gaat toch nog het goedkoopst door middel van kolencentrales. Obama, nogal hypocriet, vindt dat India gelijk zou moeten beginnen met duurzame, groene oplossingen. Maar… Zijn de rijke Westerse landen niet gekomen waar ze zijn met gebruik van vieze kolencentrales? Is de bestrijding van armoede niet belangrijker en dringender dan het tegenhouden van de opwarming van de aarde? Xi Jinping van China vindt bijvoorbeeld van niet. En dat is natuurlijk nog maar één vraagstuk. Slechts 35% van de broeikasgassen komt uit energieproductie, de rest komt uit de industrie (18%), transport (14%) landbouw (14%) en ontbossing (10%). Ook op die vlakken moet de uitstoot worden verminderd. En dan zijn er nog de vraagstukken die niet direct over uitstoot gaan. Want hoe passen we ons aan klimaatverandering aan? Bouwen we hogere dijken? En moet er compensatie betaald worden aan diegenen die al hinder ondervinden van de opwarming van de aarde? Kunnen we het goedkoper maken voor ‘ontwikkelingslanden’ om een vliegende start te maken met groene energie? Uiteindelijk is het toch weer all about the money, zoals altijd.
Wereldleiders kunnen wel brie en baguettes naar elkaar gooien, maar particulieren, lokale overheden en bedrijven hebben uiteindelijk ook een eigen verantwoordelijkheid
Wat COP21 kan bereiken
Op z’n minst kan COP21 een bijdrage leveren in de herverdeling van geld om ervoor te zorgen dat de huidige protocollen daadwerkelijk gehandhaafd kunnen worden en de toezeggingen van landen om ook in 2025 en 2030 zich in te zetten voor de mindering van de uitstoot van broeikasgassen. Vooral op het gebied van internationale samenwerking is denk ik veel te halen. De uitkomst waar iedereen op hoopt is natuurlijk dat de opwarming van de aarde zich beperkt tot 2°C. Gezien het tempo waarop de besluitvorming vanaf de jaren ’60 is gegaan ben ik sceptisch, en zoals we hebben gezien verloopt de besluitvorming ook niet zonder problemen.
Tegelijkertijd kunnen wereldleiders kunnen wel brie en baguettes naar elkaar gooien, maar particulieren, lokale overheden en bedrijven hebben uiteindelijk ook een eigen verantwoordelijkheid om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Daar hebben we geen ondertekening van een verdrag voor nodig, maar een verandering van ons gedrag. Ze geven het zelf eigenlijk al toe: ‘We are counting on you!’. Voordat het water ons letterlijk aan de lippen staat.
