Berichten uit het Veld: Meester in niet-schaalbaarheid

Joukje Krol –

Nog geen jaar geleden wenste ik dat ieder mens een studie Culturele Antropologie zou volgen, dan zou de wereld in mijn ogen fantastisch zijn. Nu wens ik regelmatig dat ik nog nooit van culturele antropologie gehoord had, dan zou mijn wereld in ieder geval een stuk simpeler zijn…

The living world is not amenable to precision-nested scales. […] Yet scholars lag behind, holding on to the aesthetic pleasures of scalable precision even when it projects only our fantasies. It is time for scholars to look out beyond our models to the continuing vitality of life, both terrible and wonderful.
(Anna Lowenhaupt Tsing, 2012, On Nonscalability. Common Knowledge 18 (3): 505-524.)

Veld 1Bovenstaande quote prijkt op de eerste pagina van mijn thesis uit 2013. Tijdens mijn studie raakte ik gefascineerd door de drang van machtige instituties om mensen en hun omgeving schematisch in te delen en meetbaar, leesbaar en schaalbaar te maken. De onvoorziene, “niet-schaalbare” en soms desastreuze situaties die vervolgens in de lokale praktijk ontstaan intrigeren mij. Mijn antropologiehelden, waaronder James Scott en Anna Tsing, sleepten mij mee in deze situaties. Zij schreven over dynamic specificities, friction, nonscalability, weapons of the weak en metis. De manier waarop mensen constant bezig zijn te onderhandelen en zichzelf te positioneren in complexe en dynamische lokale situaties, is waar Culturele Antropologie volgens mij over gaat.
Tijdens mijn master dompelde ik mij onder in de dynamic specificity van een kleine gemeenschap in Midden Nepal. Ik onderzocht daar de onvoorziene gevolgen van de komst van “westerse” vrijwilligers. In september 2013 nam ik mijn masterbul in ontvangst. Ik was nu officieel een meester in (wat Tsing zou noemen) niet-schaalbaarheid.
Nog geen twee maanden later veroverde ik een plek op de arbeidsmarkt. Na een flitsende selectieprocedure met Idols-achtige taferelen, rode lippenstift en pitches werd ik uitverkoren voor een traineeship bij UWV Werkbedrijf. Zo, dat was nog eens een overgang zeg. UWV is bij uitstek een instantie die het moet hebben van schema’s, hokjes, meetbaarheid en schaalbaarheid. Niet zo gek voor een organisatie met bijna 20.000 medewerkers, die diensten verlenen aan 1,4 miljoen uitkeringsontvangers. Om dit in goede banen te leiden is structuur hard nodig.
UWV zocht “friskijkers”. Ik merkte al snel dat friskijken bij UWV betekent: zorgen dat onze klanten zich binnen onze kaders voegen, lukt het niet rechtsom, dan maar linksom. Ik kreeg de opdracht om klanten die nog niet actief gebruik maakten van de online diensten van UWV, zover te krijgen dit toch te doen. Ik sprak honderden uitkeringsontvangers die niet binnen het online plan van UWV passen: een 60-jarige timmerman die nog nooit een computer had gezien; een jonge meid met ADHD voor wie internet één grote soep was; een cv-monteur zonder digitaal cv; een intellectueel zonder internet; een blinde schrijver; een Oost-Europese seizoensarbeider; een Oost-Europese expat; een ex-gedetineerde en dakloze hairstylist; Henk; Ingrid en nog veel meer.
Mijn antropologiehelden hadden gelijk: machtige instituties gebruiken inderdaad versimpelde topdown plannen om grip te krijgen op hun onderdanen, en de realiteit is inderdaad vaak complexer. UWV is daar het ultieme voorbeeld van en ik zit daar nu middenin. Er is alleen één probleem: tijdens mijn studie heb ik nooit geleerd wat ik in deze situaties moet doen. Ja, ik kan er een goed (of eigenlijk slecht) verhaal over schrijven, maar daar houdt het dan wel zo’n beetje mee op. Dit heeft mij het afgelopen jaar bij UWV veel frustratie opgeleverd en zet mij regelmatig aan het denken: is er op de arbeidsmarkt eigenlijk wel plek voor cultureel antropologen?
Volgende week is mijn traineeship bij UWV afgelopen en ga ik voor een paar weken terug naar Nepal. Daarna maar eens kijken in welke complexe en dynamische realiteit ik dan weer beland. Eén ding is zeker: mijn zoektocht naar een passende plek voor een meester in niet-schaalbaarheid is nog niet volbracht.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.