Berichten uit het veld: Antropologie in het welzijnswerk

Jorrit Boomgaardt –

Sinds januari 2013 werk ik als bewonerscoach bij de welzijnsorganisatie Combiwel en ben voor het project Bewoners Gestuurde Wijkontwikkeling gedetacheerd bij Buro DeKlyn. Ik ondersteun mensen in het Plan Van Gool in Amsterdam-Noord bij het opzetten van hun ondernemingen en initiatieven.

De laatste jaren vinden onder de noemer Welzijn Nieuwe Stijl grote veranderingen plaats in het welzijnswerk. Waar vroeger vooral werd ingezet op het versterken van de sociale cohesie, wordt tegenwoordig ook gewerkt aan het vergroten van kennis en vaardigheden, en is bewoners helpen met geld verdienen niet langer een taboe.

Deze verandering laat zich goed zien in de pilot  Bewoners Gestuurde Wijkontwikkeling (BGW) waar er sinds januari 2013 in Amsterdam drie van zijn gestart. De BGW is geïnspireerd door de Kwanda methode die gebruikt wordt in de townships van Zuid Afrika. Learning by doing en community building staan centraal. Bewoners richten zelf buurtondernemingen op en deze worden met elkaar verbonden in een coöperatie. De buurt heeft een gebouw gekregen en beheert en exploiteert dit zelfstandig. Bewoners zijn onder andere een kringloopwinkel, een sociaal restaurant en een naaiatelier aan het oprichten. Zij hebben een klein jaar trainingen gevolgd over alles wat bij het opstarten van een onderneming komt kijken. Antropologie helpt mij bij het lezen van deze verandering. Zo zou Bourdieu zeggen dat tegenwoordig niet alleen het sociaal kapitaal van de buurt versterkt wordt, maar ook het cultureel en economisch kapitaal.

Niet alleen helpen antropologische theorieën mij bij het doorgronden van de veranderingen, ook de competenties die ik tijdens mijn studie heb opgedaan ondersteunen mij in de dagelijkse praktijk. Als coach geef je geen advies, maar luister je, vat je samen en vraag je door. Dat doet sterk denken aan de semigestructureerde interviews die ik voor mijn veldwerk heb gehouden. Daarnaast helpt kennis van de kracht van rituelen en symbolen bij de Community Building, iets dat verder wordt gerealiseerd door de verschillende buurtbedrijven met elkaar te verbinden. Verbinden en bruggen bouwen kunnen antropologen als geen ander.

Tot slot staat de samenwerking tussen overheid en burger centraal. De overheid is niet langer beleidsmaker en controleur, maar trekt in een partnership samen met de burger op. Zowel bij de bewoners als bij de beleidsmakers moet de bestaande wij/zij tegenstelling worden overwonnen. Dat vraagt om het vinden van gemeenschappelijke doelen en om een cultuurverandering. Het schakelen tussen twee werelden en het vertalen van de verschillende culturen is iets waar antropologen veel kennis van hebben.

Cultuurveranderingen vragen om mensen die de veranderingen begrijpen, kunnen uitleggen, vertalen en bruggen kunnen bouwen tussen verschillende werelden, kortom om antropologen. De wereld van het welzijnswerk zou daarom op zoek moeten gaan naar die antropologen. En antropologen zouden massaal de interessante wereld van Welzijn Nieuwe Stijl kunnen gaan verkennen.

Jorrit Boomgaardt (1981, Vries) – culturele antropologie/ niet westerse sociologie 2011 – is momenteel werkzaam als participatie- en activeringsmedewerker bij Combiwel, een welzijnsorganisatie in Amsterdam. Voor zijn masterscriptie deed Boomgaardt onderzoek naar rituele ervaring en de constructie van identiteit, onder Turks-Nederlandse mannen die in Turkije een verkorte dienstplicht hebben gedaan.