Angst voor de vangst

Er is een nieuw proces ontstaan in de online wereld: catfishing. Door de groei van anonimiteit op sociale media is er geen zekerheid meer over met wie je praat. Of iemand anders op het internet echt is zoals diegene zich voordoet, is nooit zeker. Gevoelens als angst, perfectie, onzekerheid, veiligheid en hoop spelen een rol bij het ontmoeten van anderen online, want wie weet is het een nepprofiel: de Catfish.

Tekst // Pascal de Haas
Beeld // Robin Stark

De MTV-serie Catfish: The TV Show, laat het fenomeen catfishing zien. De kandidaten in het programma gaan met de presentatoren op zoek naar de persoon die zij online ontmoet hebben, maar in veel van deze gevallen klopt de online identiteit niet met de werkelijkheid. Catfishing is het creëren van een online nepprofiel. Dit wordt gedaan door het gebruiken van andermans foto’s en het verzinnen van een persoonlijke achtergrond. Op deze manier doet iemand zich voor als iemand anders. In de MTV serie krijgen de kijkers een kijkje in het proces van de kandidaten die meedoen in dit programma. Verschillende emoties spelen een rol in dit proces van catfishing, zowel bij degene die een nepprofiel aanmaakt als bij degene die ‘gevangen’ wordt door dit nepprofiel.
Catfishing kan in kleine en grote vormen voorkomen. Kleine leugens zijn bijvoorbeeld liegen over leeftijd. Zo kan de leeftijd worden verhoogd wordt zodat een jongen van veertien online toegang heeft tot websites die normaal beschikbaar zijn voor gebruikers van minimaal zestien jaar. De grotere vorm van catfishing is het maken van een online nepprofiel. Zo kun je online stuiten op een jongen van zestien, die zich voordoet als een jonge vrouw van 26 om zo in contact te komen met een groep waar een jongen van van die leeftijd anders nooit in contact mee zou kunnen komen. Dit gebeurt niet alleen op dating apps, maar ook op andere sociale netwerken.

Tinder-ervaring

Tinder is een interessant medium. Het is een online dating platform, dat gebruikers in de gelegenheid stelt een persoonlijke band te creëren terwijl er een sociale afstand blijft bestaan. Wanneer je aangeeft een ander leuk te vinden op Tinder en deze doet hetzelfde bij jou, hebben jullie een match. Vanaf dit moment heb je de mogelijkheid een eindeloos gesprek aan te gaan met iemand die je, in de meeste gevallen, nog niet kent. Dit onbekende maakt het spannend. Je weet namelijk niet met wie je dit gesprek aangaat; dit wordt de ‘online anonimiteit’ genoemd. Gevaren hiervan zijn onder andere dat er sprake van catfishing kan zijn op Tinder.
Doordat gebruikers bekend zijn met de gevaren van online anonimiteit, ontstaan er vaak twijfels over of de persoon wel echt is zoals diegene zich op Tinder voordoet. Deze twijfels kunnen bestaan betreft de naam, foto’s en persoonlijke informatie die op het profiel vermeld wordt. Dit kan namelijk allemaal verzonnen zijn, met welke reden dan ook. Sommige personen zien er voor anderen zo aantrekkelijk uit dat men zich afvraagt waarom zij op Tinder zitten. Hebben deze personen Tinder echt nodig? Kunnen zij niemand in het echte leven vinden? Kan het zijn dat deze aantrekkelijke foto’s worden misbruikt door iemand die niet tevreden is met zijn eigen uiterlijk? Dit zijn vragen die kunnen opspelen tijdens het swipen en een angst kunnen laten ontstaan voor het begrip van catfishen. Wie kan je nog vertrouwen op online platforms?

Angst voor Perfectie

Catfishing is geen eenzijdig proces waarbij slechts één persoon betrokken wordt. Dit is goed te zien in de Netflix-film Sierra Burgess is a Loser. De hoofdpersoon Sierra krijgt een berichtje op haar telefoon van een knappe jongen, Jamey. Dit is een ongelukje; de jongen heeft namelijk het nummer van Sierra gekregen van een aantrekkelijk meisje, dat Sierra haar leven probeert te verpesten. Sierra komt erachter dat Jamey haar voor dit andere meisje aanziet en gaat mee in dit ‘spel’. Ze doet zich dus voor als iemand anders tegenover Jamey, zodat ze begeerd kan worden door een jongen die anders onbereikbaar voor haar is. In deze film wordt duidelijk gemaakt dat catfishing betrekking heeft tot degene die de catfish is als voor degene die wordt gecatfished.
Er zijn vier aspecten die een rol spelen bij dit proces van catfishing: perfectie, onzekerheid, veiligheid en hoop. Deze vier aspecten hebben invloed op de twee personen die betrokken worden in het proces en laten zien waarom er een angst bestaat voor catfishing.

Perfectie en onzekerheid liggen dicht bij elkaar wanneer er wordt gecatfished. Wanneer een nepprofiel wordt aangemaakt, wordt dit meestal zorgvuldig opgesteld zodat bijna alles perfect lijkt te zijn: een goed uiterlijk, geen rare naam, niet te jong óf te oud en ga zo maar door. Uit onzekerheid en ontevredenheid wordt er een perfect profiel neergezet waar deze gevoelens niet bestaan. Op het moment dat een persoon een nepprofiel opstelt uit onzekerheid, bestaat er dus een angst voor imperfectie van de eigen identiteit. De persoon die zo’n perfect profiel tegenkomt op Tinder wordt in zulke gevallen ook geconfronteerd met de eigen onzekerheid en angst voor perfectie, want kunnen perfecte mensen wel echt bestaan, of zijn het altijd catfish-profielen? Op zulke momenten ontstaat er een twijfel over of een match met de perfecte persoon wel mogelijk is.

Het feit dat er altijd gewaarschuwd wordt door de media, ouders en sociale instanties voor de anonimiteit op sociale media, laat zien dat er bezorgdheid is rondom de veiligheid hiervan. Deze gesocialiseerde angst voor onbekende personen op Tinder laat het gevaar van catfishen zien. Het gevaar is namelijk dat de onbekendheid van de online personen ook  inhoudt dat er niet bekend is wat de intenties zijn om op Tinder te zitten en om mogelijk gebruik te maken van een nepprofiel. Er zijn mensen die een nepprofiel aanmaken en die daadwerkelijk kwaad in de zin hebben. Voorbeelden hiervan zijn jongeren die ontvoerd worden door een Tindermatch die niet bleek te zijn wie de persoon online liet zien.
Ondanks het gevaar van onveiligheid en de wisselwerking tussen perfectie en onzekerheid, blijven we toch maar swipen en blijven er toch nep-profielen aangemaakt worden. Er is dus iets dat het proces van catfishing in stand houdt: hoop. Ondanks het feit dat er angst is voor deze perfecte match, omdat je er van tevoren niet vanuit kan gaan of deze persoon echt is of een catfish, blijven we toch hopen op de match met de meest perfecte persoon.