Mario /// Amrapali

Sinds 2005 schrijft Mario Rutten columns voor de Cul. Iedere column gaat over één persoon en vertelt iets over de antropologie of het doen van veldwerk.

Door /// Mario Rutten

Amrapali (64) is hoogleraar sociologie aan de Sardar Patel Universiteit in Anand-Vidyanagar, een kleine stad in centraal Gujarat, India. In de afgelopen vier jaar heeft zij geholpen bij de begeleiding van zes UvA studenten die onderzoek deden naar migratie vanuit de regio. Daarnaast doe ik samen met Amrapali onderzoek onder grootouders die in Gujarat voor hun kleinkinderen zorgen terwijl de ouders in het buitenland wonen.

Iedere keer als ik in India ben valt het me op hoe sterk werk en privé bij Amrapali met elkaar zijn verweven. Bijeenkomsten over ons onderzoeksproject vinden altijd bij haar thuis plaats en regelmatig worden onze gesprekken onderbroken doordat studenten, collega’s, kennissen of familieleden bij haar langskomen. Vaak vragen de bezoekers advies over de schoolkeuze van hun kind of over familiekwesties, soms zoeken ze hulp bij het krijgen van een baan. Een enkele keer ontmoet ik een studente die bemiddeling zoekt omdat zij door haar ouders wordt uitgehuwelijkt en daardoor voortijdig met haar studie moet stoppen. Met een zichtbaar gemak wisselt Amrapali dergelijke persoonlijke en emotionele gesprekken af met zakelijke discussies over de voortgang van ons onderzoeksproject.

 Met een zichtbaar gemak wisselt Amrapali dergelijke persoonlijke en emotionele gesprekken af met zakelijke discussies

Als oudste van vier kinderen is Amrapali nooit getrouwd geweest. Dat was geen gemakkelijke keuze: “Toen ik zeventien jaar oud was wist ik eigenlijk al dat ik niet wilde trouwen, maar  mij volledig wilde inzetten voor de samenleving. Ik studeerde toen net en deed veel vrijwilligerswerk. Het was in het begin heel moeilijk voor mijn ouders om te accepteren dat ik niet wilde trouwen. Vooral mijn vader had er grote moeite mee en heeft nog geprobeerd een huwelijkskandidaat voor mij te vinden. Toen ik hem vertelde dat ik binnen een maand zou scheiden als hij mij zou verplichten te trouwen, legde hij zich uiteindelijk neer bij mijn beslissing. Hij kende mij natuurlijk en wist dat het geen zin had mij te dwingen iets te doen dat ik niet wil.’

Sindsdien woont Amrapali als vrouw alleen, wat zeer ongebruikelijk is in India en praktisch onvoorstelbaar in een plattelandsgemeente als Anand-Vidyanagar. Dat betekent overigens niet dat Amrapali vaak alleen is. Iedere keer als ik haar bezoek zijn er mensen in en rond haar huis. Regelmatig zitten op de veranda studenten te wachten en in de woonkamer tref ik altijd collega’s, politici, kennissen, familieleden, leraren of oud-studenten aan. De laatste vijf jaar hebben haar ouders bij haar in huis gewoond. Na een lang ziekbed is haar vader twee jaar geleden overleden. Haar moeder is sindsdien bedlegerig en wordt door Amrapali verzorgd. Vakhat, een oud student van haar, past op moeder wanneer Amrapali er niet is. Met hulp van Amrapali heeft hij een part-time baan als leraar kunnen krijgen en voor zijn steun bij de verzorging van haar moeder geeft zij hem een financiële vergoeding.

Iedere keer als ik haar bezoek zijn er mensen in en rond haar huis

Amrapali is een bekend persoon binnen de universiteit en in Anand-Vidyanagar. Ze geeft regelmatig lezingen en beweegt zich met even groot gemak zowel onder ambtenaren en politici, als binnen kringen van non-gouvernmentele organisaties. Ze kan goed overweg met vertegenwoordigers van uiteenlopende politieke partijen: van de seculiere Congress Partij tot de hindoe nationalistische Bharatiya Janata Party (BJP). Door de jaren heen ben ik regelmatig lokale kopstukken van de BJP bij haar thuis tegengekomen. Zij hadden haar gevraagd als lijstduwer bij de nationale verkiezingen in april en waren zeer verbaasd toen Amrapali dat weigerde. In plaats daarvan gaf ze openlijk haar steun aan de nieuwe anti-corruptie partij Aam Aadmi Party (AAP). ‘Deze mensen (van de BJP) creëren tegenstellingen tussen Hindoes en Moslims. Daarom doe ik altijd mee met demonstraties voor religeuze samenwerking en spreek ik mij uit tegen mensen die tegenstellingen proberen aan te wakkeren.’ Zo’n standpunt maakt je niet populair in een streek als centraal Gujarat, waar de BJP zeer machtig is en de tegenstellingen tussen Hindoes en Moslims de laatste decennia sterk zijn toegenomen. Het was dan ook geen verrassing toen Amrapali mij vertelde dat de keuze om de BJP niet te steunen haar niet in dank is afgenomen door haar politieke kennissen die sinds de overweldigende verkiezingsoverwinning van de BJP geen contact meer met haar hebben opgenomen.

Amrapali’s levenshouding wordt gekenmerkt door een combinatie van grote onafhankelijkheid en sterke inbedding in de lokale samenleving. In haar leven valt werk en privé vrijwel volledig samen. Iedere keer als ik bij haar op bezoek ben volg ik met belangstelling haar gesprekken met collega’s, kennissen en familieleden, en met bewondering luister ik naar de persoonlijke adviezen die zij aan haar studenten geeft. Ik moet er niet aan denken dat ik ook mijn studenten zou moeten adviseren over hun persoonlijke problemen, maar tegelijkertijd ben ik soms wel jaloers op haar lokale sociale inbedding en nog meer op het feit dat ze ondanks die sociale inbedding toch in staat is haar onafhankelijkheid te behouden.